ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТАЛААРХ ТАНИЛЦУУЛГА
2013.12.09
Засгийн газраас 2013 оны 09 дүгээр сарын 10-ны өдөр Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль болон түүнийг дагалдан 12 хууль болон Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн. Улсын Их Хурал дээрх хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг ээлжит бус чуулганаар хийж, улмаар 2013 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдөр батлан гаргалаа.
Хуулийн төслийг талаарх төсөл санаачлагчийн үзэл баримтлалыг хууль тогтоогчид зарчмын хувьд дэмжиж, баталсан. Үүнд:
1.Хөрөнгө оруулагчийг гадаад, дотоодын гэж ялгаварлахгүйгээр нийтлэг эрх зүйн зохицуулалт, хамгаалалт, баталгааг бий болгох, хөрөнгө, орлогоо гадаадад саадгүй гүйвуулах, хөрөнгө оруулагчийн оюуны өмчийг хууль заасны дагуу хамгаалах;
2.Гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийг байгуулахад зөвшөөрөл авдаг тогтолцоог халж, улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр үйл ажиллагаагаа эхлүүлэх, харин гадаадын төрийн өмчит хуулийн этгээд Монголын аж ахуйн нэгжийн хувьцааг эзэмшихээр бол зөвшөөрөл авах; Хууль зааснаар хувьцааных нь 50, түүнээс дээш хувийг гадаад улсын төр шууд болон шууд бусаар эзэмшиж байгаа бол тухайн этгээдийг “гадаадын төрийн өмчит хуулийн этгээд” гэж үзэх юм.
3.Хөрөнгө оруулагчийн татварын орчныг тогтвортой байлгах баталгааг төр гаргах, үүнд Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд заасан татварын буюу аж ахуйн нэгжийн орлогын, нэмэгдсэн өртгийн, гаалийн, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийг Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль батлах үед хүчин төгөлдөр мөрдөж байх үеийн түвшинд нь тогтворжуулж, тогтворжуулах гэрчилгээ олгох;
4.Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, урамшуулан дэмжих, өөрийн орны хөрөнгө оруулалтын орчны талаар сурталчлах, хуульд заасан шалгуурыг хангасан хөрөнгө оруулагчид тогтворжуулах гэрчилгээ олгох зэрэг үүрэг бүхий Хөрөнгө оруулалтын асуудал эрхэлсэн агентлагийг байгуулах;
5.Хөрөнгө оруулалтын эрх зүйн орчинг тогтвортой байлгах зорилгоор хуульд өөрчлөлт оруулах босгыг нэмэгдүүлж, Улсын Их Хурлын нийт гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүйн саналаар Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах.
Хуулийн төслийг хэлэлцүүлэх явцад өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслөөс ялгагдах зарчмын шинжтэй хэд хэдэн нэмэлт, өөрчлөлтийг Улсын Их Хурал өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд шийдвэрлэж, Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг батлан гаргасан юм. Тухайлбал хуулийн төсөлд 130 гаруй зарчмын зөрүүтэй, 30 орчим найруулгын санал гарч төсөлд тусч батлагдсанаар төслийн нийт зүйл, хэсэг, заалтын 60 гаруй хувийг өөрчлөн найруулах өөрчлөлтийг хэлэлцүүлгийн явцад тусгалаа.
Хэлэлцүүлгийн явцад төсөлд нэмж туссан томоохон өөрчлөлтийг тоймлон гаргахад:
1.Гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийн тухай ойлголтыг шинэчилж, аж ахуйн нэгжийн нийт гаргасан хувьцааны 25-аас доошгүй хувийг гадаадын хөрөнгө оруулагч эзэмших, түүнд гадны хөрөнө оруулагч тус бүрийн оруулсан хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 100 мянган ам доллар байхаар өөрчиллөө. Ингэснээр гадны хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийн Монгол Улсад хөрөнгө оруулалт хийх ялангуяа жижиг, дунд бизнесийн зах зээлд орж ирэх хуулийн шаардлагыг өндөржүүлсэн юм.
2.Хөрөнгө оруулагчид дэмжлэг үзүүлэх, тэдэнд үзүүлэх эрх зүйн баталгааг нарийвчлан тодорхойллоо. Хөрөнгө оруулагчид эрх зүйн орчинд гарсан тааламжтай нөхцлийг эдлэх, харин дордуулсан бол эдлэхгүй байхаар төсөлд хэт ерөнхий заасан нь хөрөнгө оруулагч өөрийн үзэмжээр хуулийг биелүүлэх, эс биелүүлэх хандлагыг бий болгохоор байсан тул түүнийг илүү тодорхой болгон батлан гаргалаа. Тухайлбал хуулийн “татварын орчныг тогтворжуулах” гэсэн ойлголтыг “татварын хувь, хэмжээг тогтворжуулах” гэж өөрчиллөө. Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд заасан 4 төрлийн татварын хувь, хэмжээг татварын хуулийн өөрчлөлтөөр нэмэгдүүлсэн бол тухайн өөрчлөлт нь хөрөнгө оруулагчид хамаарахгүй байх, харин бууруулсан өөрчлөлтөд хамаарч байх юм. 500 тэрбум төгрөгөөс дээш хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийх хөрөнгө оруулагчтай Хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах замаар татварын орчныг тогтворжуулна.
3.Төсөлд “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах” гэсэн шинэ зүйл нэмж, гэрээ байгуулахад оруулах хөрөнгө оруулалтын хэмжээ, төрийг төлөөлж гэрээ байгуулах этгээд, гэрээ байгуулах хугацаа болон гэрээний бусад нөхцлийг заалаа. Хуульд зааснаар гэрээ байгуулах журмыг Засгийн газар гаргах юм.
4.Тогтворжуулах гэрчилгээг олгоход тавигдах шаардлагыг нарийвчлан журамлаж, тогтворжуулах гэрчилгээний хугацааг хөрөнгө оруулалт хийх салбар, газар зүйн байршил, хөрөнгө оруулалтын хэмжээнээс хамааран ялгавартай байхаар тогтоолоо. Тогтворжуулах гэрчилгээний хугацаа нь 5-18 жил байх бөгөөд энэ хугацааг хөрөнгө оруулалтын төслөөс хамааран 1.5 дахин уртасган тооцох боломжтой. Засгийн газар тогтворжуулах гэрчилгээг 15 тэрбум, түүнээс дээш төгрөгний хөрөнгө оруулалт хийх тохиолдолд олгохоор байсныг өөрчилж, уул уурхайн олборлолт, хүнд үйлдвэр, дэд бүтцийн салбарт хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нь 30 тэрбум төгрөг, түүнээс дээш байх, бусад салбарт газар зүйн байршлаас хамаарч буюу баруун бүсэд 2 тэрбумаас, Зүүн бүсэд 3 тэрбумаас, Хангайн бүсэд 4 тэрбумаас, Төвийн бүсэд 5 тэрбумаас, Улаанбаатарын бүсэд 10 тэрбум төгрөгөөс дээш хөрөнгө оруулалт хийхэд олгохоор тогтоолоо.
5.Тогтворжуулах гэрчилгээ авсан хөрөнгө оруулагч нь хөрөнгө оруулалтын хэмжээнээс хамаарч 2-5 жилийн хугацаанд багтаанд хөрөнгө оруулалтаа хийж дуусгах ёстой. Гэхдээ энэ хугацааг хөрөнгө оруулагчийн гаргасан хүсэлтийн дагуу үндэслэлтэй гэж үзвэл 2 хүртэл жилээр сунгаж болно.
6.Төсөлд “Хөрөнгө оруулалтын дэмжлэг” гэсэн бүлэг шинээр нэмж, түүнд хөрөнгө оруулагчид үзүүлэх татварын болон татварын бус дэмжлэгийн хэлбэрийг заасан бөгөөд тухайн асуудлыг татварын болон холбогдох бусад хуулиар нарийвчлан зохицуулна.
7.Гадаадын төрийн өмчит хуулийн этгээд нь Монгол Улсын аж ахуйн нэгжийн хувьцааны 25, түүнээс дээш хувийг эзэмших тохиолдолд үйл ажиллагааны чиглэлээс үл хамааран хөрөнгө оруулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас зөвшөөрөл авахаар байсныг өөрчлөн зөвхөн уул уурхай, банк, санхүү, хэвлэл, мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарт зөвшөөрөл авахаар, мөн эзэмших хувь, хэмжээг 33, түүнээс дээш байхаар өөрчлөн тогтоолоо.
Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийг батлан гаргалаа.Уг хуулиар Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг дагаж мөрдөхөөс өмнөх 5 жилийн хугацаанд хэрэгжүүлсэн хөрөнгө оруулалтын төсөл нь хуульд заасан шаардлагыг хангасан бол тогтворжуулах гэрчилгээ олгох, Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд заасан зөвшөөрлийн хугацаа дууссан аж ахуйн нэгж улсын бүртгэлд шинээр бүртгүүлэх зэрэг харилцааг зохицуулах юм.
Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль нь 2013 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн үйлчилж эхлээд байна.
Танилцуулга бичсэн: Хууль зүйн үйлчилгээний хэлтсийн ахлах зөвлөх С.Доржханд
