Монгол Улсын Их Хурлын 2016оны хаврын ээлжит чуулганы Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны 4 дүгээр сарын 15-ны өдрийн /баасан гараг/-ийн хуралдааны гар тэмдэглэлээс хүргэж байна.

Сонгогдсон болон томилогдсон төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага хүлээлгэх тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүд /Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 2015.01.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/-ийг хэлэлцэх үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн С.Дэмбэрэл үг хэлж, байр сууриа илэрхийллээ.

Улсын Их Хурлын дэд дарга Р.Гончигдорж: - Байнгын хороог дэмжсэнгүй. Одоо Байнгын хорооны саналыг дэмжсэн гишүүн үг хэлэх юм. С.Дэмбэрэл гишүүн Байнгын хороог дэмжиж үг хэлэх үү?

Улсын Их хурлын гишүүн С.Дэмбэрэл: - Баярлалаа. Энэ хариуцлага тооцох гэж аягүй их ярьж байна. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчийн оруулж ирсэн хуулиас би нэг л юм ойлголоо. Энэ бид нарын яриад байгаа төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага, үйлдлийнх нь төлөө хариуцлага тооцох, тодорхой буруу үйлдлийн тухай хууль биш байна. Өөрөөр хэлбэл, хариуцлага гэдэг бидний ойлгодог нөгөө оросоор бол ответственность, англиар бол responsivlit энэ тэр гэж хэлдэг тийм зүйлийн тухай биш байна. Энэ хууль бол өргөн утгаараа ойлгосон улс төрийн шинжлэх ухаан, сүүлийн үед засаглалын онолд хамгийн их яригдаж байгаа олон улсын тайлагнах чадварыг өргөн утгаар нь оруулж ирж байгаа хууль гэж би ойлголоо.

Нэгдүгээрт: -Тэгвэл яг энэ өргөн утгаараа энэ хуульдаа үзэл санаа нь туссан байх ёстой

Хоёрдугаарт: - Үүний шалгуур нь зөвхөн тооны биш, бас чанарын хослол байх ёстой. Энэ талаасаа анхаармаар юм шиг санагдлаа. Өнөөдөр бид тэгэхээр энэ талаас аваад үзвэл, төрийн өндөр албан тушаалтнуудад тэр хариуцлага гэсэн тийм явцуу утгаар биш Монгол Улсад сайн төрийг бий болгох, сайн засаглалыг бий болгох үүний шавыг тавьж байгаа, үүнийг тал талаас нь Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурал, Их Хурлын гишүүд гээд хууль санаачлагчид Монгол Улсад өрнөж байгаа процессыг хурдлуулах ийм утгатай хууль гэж би ойлгосон.

Энэ талаас нь бид асуудалд хандах ёстой гэж бодож байна. Дээр нь өнөөдөр сайн парламент, парламентын сайн засаглалыг бий болгох асуудал энэ дотор хөндөгдсөн байна л даа. Энэ парламентын сайн засаглал бол нөгөө сонгосон хүмүүстэйгээ холботой байж, тэдэндээ эргэж тайлагнаж байж түүнийг нь үнэлдэг, дүгнэлт өгөх хөндлөнгийн механизмтай байж ингээд энэ асуудал бол бас хуульдаа суусан байх ёстой. Тийм учраас бүгд энэ хуулийг мэдээж дэмжих байх. Хуулийн ажлын хэсгийн тэр дэд хэсэг дээр их онцгой анхаарах ёстой байх гэж бодож байна. Мэдээж хэрэг энэ ажлын том хэсэг байгуулагдана. Би том хэсэг байгуулагдаасай. Улс төрийн намуудын бүр төлөөлөл нь ороод байгуулагдаасай гэж бодож байна. Гэхдээ мэргэжлийн энэ улс төр судлаачид, сонгуулийн асуудал судалсан, засаглал судалдаг энэ мэтийн хүмүүсийг бүрдүүлсэнзөвхөн нэг яамны хүмүүс биш энэ эрдэмтдээр бүрдүүлсэн ажлын дэд хэсэг сайн гарч, энэ асуудлыг маш их цэгцэлж орж ирэх ёстой байх. Тэгж байж бид нар энэ хууль дээр их чанартай хууль гаргаж чадах байх гэсэн ийм нэг ойлголт байна. Өнөөдөр тэр сайн төр гээд сайн засаглалын асуудал маань өөрөө олон талаасаа орж ирж байна. Үүнийг цайз гэж бодвол цайзыг эзлэхэд тал талаас нь дайрдаг шиг жишээлбэл, ил тодоор дайрч байна. Улс төрийн намуудын ил тод байдал тэд нарын засаглалын асуудлаар, дээр нь шилэн данс гэдэг маань эцсийн эцэст бас л ил тодын асуудал. Тэгээд энэ бүхэн маань нийлээд хариуцлага гэдэг юм руу том малгай руу орж байгаа.Энэ утгаар нь энэ нөгөө өөрөө шавыг тавьж байгаа хууль учраас үүн дээр бол маш тийм анхааралтай их идэвхтэй оролцоотой улс төрийн намууд, Их Хурлын гишүүд нь их идэвхтэй оролцоотой, хамгийн гол нь дэд хэсэг нь гэсэн ийм нэг зүйлийг л би бас хэлмээр байна.

Бас нэг нэмж хэлэх зүйл бол энэ хуулийн үг үсэг, үзэл санаа маань энэ бусад хуулиудтайгаа яаж уялдах талаар ялангуяа жишээлбэл тэр парламентын гишүүдийн татах асуудал гэдэг маань эцсийн эцэст парламентыг төлөвшүүлэх асуудал. Тэгэхээр үүн дээр тэр шалгуурууд нь зөвхөн тооны шалгуур байх юм уу? Тоо болон чанарын ямар шалгуур байна. Парламент сайн засаглалтай парламент гэдгийг ямар чанарын шалгуураар олон улсын парламентын холбоо үздэг юм. Энэ талаас нь бас тэр олон улсын парламентын холбооны тийм судалгаа энэ тэр байх ёстой.

Тэр талаас нь түүнийг үзээд  хуульд шингээх талаар бас оруулах ёстой. Улсын Их Хурлаас томилогддог албан тушаалтнуудыг одоо жишээлбэл тэр байгууллагуудын системтэй үнэлгээ хийх тийм аргачлал уг нь 2, 3 жилийн өмнө Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор батлагдсан. Тэр чинь энэ сайн засаглалыг, тэр үнэлгээ хийдэг хөдлөнгийн мониторинг хийдэг тэр зүйл маань өөрөө энэ процесс, энэ хуульд бол шингэсэн байх ёстой. Тэгэхээр энэ хууль бол би дахиад хэлье. Энэ бол нөгөө өргөн утгаар ойлгосон хариуцлага гэдэг тэр ойголтын шавыг тавьж байгаа Ерөнхийлөгчийн зүгээс санаачилж байгаа мөн Их Хурал дээр иймэрхүү хууль бас яваад байгаа. Тэгээд энэ бүхэнтэй уялдуулсан байх ёстой гэдгийг хэлээд энэ оруулж ирсэн, хуулийг би дэмжинэ. Баярлалаа.

Улсын Их Хурлын гишүүн С.Дэмбэрэлийн ажлын алба