Улсын Их Хурлын 2015 оны намрын ээлжит чуулганы 2016 оны 1 дугаар сарын 7-ны өдрийн  /Пүрэв гараг/ хуралдааны гар тэмдэглэлээс хүргэж байна.

Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль болон холбогдох бусад хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2015.12.22-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/;

Улсын Их Хурлын гишүүн С.Дэмбэрэл: Би энэ хуулийг дэмжихгүй. Яагаад гэвэл алдааг гүнзгийрүүлэх гэж байгаа хууль учраас. Теорем батлагдсан өөр ямар ч аргагүй гээд байгаа ч үнэндээ  буруу теорем батлагдсан. Тэгэхээр тэр том алдаагаа засахаас биш ингээд гүнзгийрүүлээд яах вэ?! Би өнгөрсөн оны сүүлээр нилээн олон зуун жил хөгжсөн статистикийн байгууллагуудаар танилцаж явсан. Жишээлбэл, Норвегийн статистикийн байгууллагын даргатай уулзаад танай байгууллага хаана вэ? -Сангийн яамны харьяа. Гэхдээ бид бол одоо хуулиндаа өөрчлөлт оруулж, танайх шиг болох хүсэлтэй байгаа гэж хэлж байсан. UNIC гээд Женев хотод төвтэй НҮБ-ын европын төв байгууллага бий. Уг байгууллагууд  олон улсын статистикийн бүх сайн жишээнүүдийг авдаг юм байна лээ. Жилдээ НҮБ-ын чиглэлээр  их олон семинар хийдэг. Тэдний кейс буюу сайн практик гэдэг дээр Монгол улс явж байсан.  Харин одоо бол сайн практикаасаа хасагдлаа. Үүний сайн практик нь юу байсан бэ гэхээр Женевын статистикийн даргын хэлсэнээр бол “танай статистикийн хороо УИХ-ынхаа мэдэлд байдаг ийм сайн механзм олж тавьсан байна. Статистикийн хорооны дарга тань Засгийн газрын хурлаар бус УИХ-ынхаа холбогдох байнгын хороогоор орж, ингэснээрээ бие даасан хараат бус байдлыг нь хангаж, дээр нь статистикийн байгууллагынхаа төсвийг УИХ нь авч хэлэлцдэг” юм байна гэсэн.  Ингээд нилээн сайн жишиг болохуйц хуулиа бид өөрсдөө зүгээр их жижигхэн шалтгаанаас болоод юм сайн бодолгүйгээр, юм сайн судлахгүйгээр үгүй болгоод, одоо ингээд хоёр байгууллага бий болгосон учраас цаашаа явахаас өөр арга байхгүй гэсэн юм яриад байна. Ер нь УИХ өнгөрсөн 4 жилийн хугацаанд ийм бодлогын алдаа хийж байсаныг би хараагүй! Энд хамгийн том алдаа гарсан. Үүнийг бид яаралтай засах ёстой. УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар, Ц.Баярсайхан, миний бие болон хэд хэдэн гишүүн нийлээд хууль санаачилаад явж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, буцаад байранд нь тавих тухай. Сая хүмүүс хэллээ. Засгийн газар буруу мэдээлэл хийлээ гэж. Ингэхгүй гээд бодоход одоо Статистикийн байгуулага? Хүний эрхийн үндэсний комисс яагаад УИХ-ын доор байгаад байдаг юм вэ? Яагаад гэвэл хүний эрх гэдгийг Засгийн газраас хараат бус байлгахын тулд тусгай байгууллага, тусгай институт байх ёстой байдаг. Түүнтэй яг ижилхэн шүү дээ. Гэтэл бид тэр үзэл санаанаасаа ухраад тийм зүйл хийчихсэн. Ийм учраас ийм алдаагаа гүнзгийрүүлмээргүй байна. Нөгөө талаас статистикийн байгууллагуудын мэдээлэл гаргадаг хөндлөнгийн хараат бус зарчим нь өөрөө ихээс гадна, Засгийн газрын үйл ажиллагаанаас их тусдаа байдаг. Жишээлбэл, түрүүн ядуурал гарч байгаа, эдийн засгийн өсөлт, гэмт хэргийн тухай  ярилаа. Энэ бүх зүйл дээр статистик бол өөрийн гэсэн аргачлалтай, зайлшгүй ямар нэг байдлаар хараат бус байх ёстой ийм эрх зүйн үндсийг шаардаж байдаг. Тэр эрхзүйн үндэсийг нь бид нар даргыг нь томилоод захиргааных нь хувьд хооронд нь нэгтгэснээр ямар ч утга учиргүй болгож байна. Статистикийн газрын Board буюу удирдах зөвлөл гэж бий. Тэнд нь эрдэмтэд, бизнесийн төлөөлөл ордог. Ингээд даргатайгаа нийлээд бие даасан хараат бус шийдвэрээ гаргаад явдаг. Одоо энэ хуулиар дарга нь Засгийн газраас томилогддог болсон болохоор Засгийн газрын шийдвэрийг биелүүлнэ. Одоо УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо дээр статистикийн хороог дуудаж ирэх эрх байхгүй. Учир зүггүй засгийн газрын нэг агентлагийг дуудаад ирэхгүй. Хууль зүйн яамыг л дуудвал дуудна. Тэгэхээр статистик бидэнд хагас жил болон бүтэн жилээр бидний УИХ-ын хяналтын чиг үүргийг хэрэгжүүлэх энэ тоон мэдээлэл, дүн шинжилгээг өгч байдаг байгуулага. Энэ байгууллагыг бид эргэн сэргээх ёстой. Хуучнаар байлгах ёстой. Олон улсын сайн жишгээрээ цаашаа явах ёстой. Бид алдаа гаргасан, алдаагаа засаад явах ийм ухааны цараа, алсын хараа энэ УИХ -д байгаа гэдэгт би итгэлтэй байна. За, баярлалаа.

Улсын Их Хурлын гишүүн С.Дэмбэрэлийн ажлын алба