Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны хаврын ээлжит чуулганы 05 дүгээр сарын 14-ны өдрийн /Пүрэвгараг/-ийн хуралдааны гар тэмдэглэлээс хүргэж байна.

Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2015.04.30-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн,хэлэлцэх эсэх/ үеэр

Улсын Их Хурлын гишүүн С.Дэмбэрэл: Энэ хуулийг би цочирдолгүй хүлээж авч байна. Энэ хуулинд цочирдоод байх зүйл алга. Архидалт гэдэг бол нийгмийн үзэгдэл гэж Хууль зүйн сайд Д.Дорлигжав сайд их зөв хэллээ. Нийгмийн үзэгдлийг нэг хуулиар шийднэ гэж байхгүй. Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл нь /миний ойлгож байгаагаар/ “ард түмнээсээ сонгогдож байгаа хүмүүс нь тухайн нутаг дэвсгэр дээрээ архидалт гэдэг зүйл хэрээс хэтэрч байна уу, үгүй юу ер нь энэ талын арга хэмжээгээ өөрсдөө шиддэг болъёо” гэсэн ийм л гэмгүй хууль оруулж ирлээ. Харин ч зөв байх. Бид босоо байдалтайгаар Улсын Их Хурал дээр л бүх гол шийдвэрээ гаргаад, гэтэл үүнийг нь тусад нь хэрэгжүүлэх ёстой юм шиг явсаар байна...Харин бусад орнуудад ард иргэдээсээ сонгогдсон иргэдийн төлөөлөгчид нь “манай аймаг, хотод бид ингээд шийдье” гэж хоорондоо ярилцдаг. Бизнес эрхлэгчдид, ард иргэд, хэрэглэгчидийнхээ үнэлгээ, саналыг авахад ийм дүн  гарч байна. Тийм учраас ингээд шийдсэн нь дээр байх болов уу гэсэн санал дээр зөв шийдвэр л гарна шүү дээ. Тийм учраас энэ талаас нь би дэмжиж байна. Ер нь нөгөө талаар ер нь архидалдтай хүн төрлөхтөн хэдэн зууны турш тэмцээд нэг л арга олсон. Энэ нь бол “ХӨГЖИЛ” гэсэн нэртэй арга шүү дээ. Хөгжил хаана сайн байна, тэнд архидалт гэдэг зүйл нийгмийн хэм хэмжээнээс илүү гардаггүй, харин ч хүний соёлтой хэрэглээ болоод төлөвшдөг, ийм л нийгэм, дэлхийд бид амьдарч байна. Монгол улсын хувьд бид хөгжлийнхөө үе шатанд явж байна. Энэ тохиолдолд бидэнд өнөөдөр ажилгүйдэл, ядуурал, гэмт хэрэг байна уу, байна. Мэдээж хэрэг энэ бүх ажилгүйдэл, ядуурал маань архидалтын суурь шалтгаан юм. Энэхүү шалтгаанаа арилгаж байж, бид нийгмийн үзэгдлийг хамгийн минимум хүлээж авах болох хэмжээнд аваачиж чадна. Нөгөө талаас бид аялал жуулчлалыг хөгжүүлэнэ гээд Улаанбаатар хот гэхэд 5 сая жуулчин авна гэж байна. Хэд хэдэн маш олон тохиолдлууд байдаг. Хэд хэдэн, янз янзын тохиолдлууд байна. Жишээлбэл, зуны цаг болоход, Улаанбаатар хотод Монгол улсыг үзэх гэсэн жуулчид ирдэг. Тэгэхэд шөнийн 12 цагаас хойш, нөгөө ирсэн жуулчид маань цагийн зөрүүтэй ч байдаг, хотын аль нэг газар орж, нөхдүүдтэй ярьж, Монгол улсын талаар мэдээлэл авч, шар айраг, вино ууж, суумаар байдаг, /зочид буудлынхаа өрөөнд суугаад телевиз үзээд суултай нь биш/ гэх мэт асуудлууд зөндөө л гарна. Тийм учраас иймэрхүү боломжуудыг нутаг орнууд өөрсдийнхөө онцлог архины хэрэглээ, бүх хүчин зүйлээ харгалзаад гаргах гэж байгаа энэ шийдвэр нь аялал жуулчлалд хэрэгтэй.

Яагаад хүмүүс архи уугаад байдаг вэ гэхээр ажилгүй байдлаас хамаардаг. Мөн ядуу байдалаас гадна “ам руу халбагадаж өгдөг” төрийн халамж  байдаг учраас хамт бас уучихдаг. /Хүнсний талонтой хамт/ Өнөөдөр тодорхой хэмжээгээр Монголын залуучууд цагаа зөв сайхан өнгөрүүлж, найз нөхөдтэйгээ бүжиглэж, ярьж суух үедээ ганц нэг пиво, 100 гр авч уугаад суух газар, эрх чөлөөг нь тэдэнд өгөх хэрэгтэй. Гэтэл бид нар яагаад эрх чөлөө, хэрэглээг нь урьдчилж тодорхойлон, оролдох гээд байгаа бэ? Эцсийн дүндээ энэ бол хүний хувийн амьдрал, хувийн хэрэглээ, дадал заншил руу нь төр амжилтгүйгээр оролцож ирсэн. Энэ бас нэг юмны жишээ шүү дээ. Тийм учраас гол түлхүүр бол хөгжил юм. Хөгжлийнхөө төлөө зөв шийдвэр гаргах тусам архидалт гэдэг үзэгдэл болсон нийгмийн үр дагаварууд нийгмээс улам бүр багасна. Одоо харьцангуй багасч байгаа. Мянга, мянган хүн өнөөдөр архи уух завгүй явж, хөдөлмөрлөж  байна. Нэг хэсэг маань архины хэрэглээгээ хэтэрхий их болгоод, үүнээс хамааран гэмт хэрэг, нийгмийн бусад янз янзын хүсмээргүй зүйлсийг хийгээд явж байна. Үүнийг бид тал бүрээс нь янз янзаар үзэж байгаа. Тийм учраас иж бүрэн хандлага гэдэг маань уг нь явж байгаа юм. Энэ бол энэ хуулинд орж ирж байгаа учраас Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг би дэмжиж байна.

УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэлийн ажлын алба