Монгол улсын их хурлын 2014 оны намрын ээлжит чуулганы 2014 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдрийн хуралдааны дэлгэрэнгүй тэмдэглэлийг хүргэж байна.

 Түлш, эрчим хүчний салбарын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай Улсын Их Хурлын 2010 оны 72 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг шалгасан дүнгийн тухай танилцуулга явуулна. Түлш, эрчим хүчний салбарын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай Улсын Их Хурлын 2010 оны 72 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг шалгасан дүнгийн тухай хэлэлцэх үеэр

 УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -Баярлалаа. Эрчим хүчний 72 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх тухай тогтоолд хэд хэдэн санал байна. Тэгээд лавлаж асуух зүйл ч байна.

 Нэгдүгээрт, энэ Өрсөлдөөний тухай хуульд Эрчим хүчний зохицуулах газар, Шударга өрсөлдөөний газар хоорондоо нэг хуулийн талаар маргаантай байгаа энэ талаас нь бодож өөрчлөлт оруулах гэж байгаа юм болов уу, эсвэл эрчим хүчний секторт одоо орчин үеийн дэлхийн хандлагыг дагаад натураль монополь гэсэн байдлаас нь татгалзаад, өрсөлдөөн өрнүүлдэг тодорхой хэмжээнд өрсөлдөөн өрнүүлдэг энэ орчин үеийн хандлагыг дагасан чиглэлээр энэ Өрсөлдөөний тухай хуулинд өөрчлөлт оруулах гэж байгаа юм уу?

 Хоёрдугаарт нь, ногоон хөгжлийн бодлого бид батлахдаа эрчим хүчний үр ашгийг 20 хувиар дээшлүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадлыг 20 хувиар нэмэгдүүлэх гээд тодорхой онтой ийм зорилт заачихсан байна. Тэгэхээр энэ маань өөрөө 72 дугаар тогтоолын үзэл санаа нь ерөнхийдөө бүхэлдээ эрчим хүчний секторын үр ашгийг дээшлүүлэх гэсэн үзэл санаатай үнэ бүрдэлтийн механизм. Тэгэхээр энэ талын заалтууд нь тэндээ жишээлбэл ногоон тариф гээд орчихсон байна. Тэгэхээр энэ талын заалтуудыг нэмж оруулж болох уу?

Гуравдугаарт одоо дэлхий дээр НҮБ батлаад, дэлхийд Монгол Улс энэ тэр бүгд нэгдээд  sustainable energy for all гээд бүх хүмүүст зориулсан тогтвортой энерги гээд, эрчим хүч гээд. Тэгэхээр энэ үзэл санааг тэр тогтвортой эрчим хүчний тогтвортой хөгжлийн талаар төрөөс баримтлах бодлого гэж ийм байдлаар томьёолж оруулж болох уу?

Дөрөвдүгээрт, энэ эрчим хүчний салбарын өртөг зардлыг бууруулах гээд нэгдүгээр заалт явж байна. Түүн дээр эрчим хүчний салбарын үнэ бүрдэлтийн өнөөгийн тогтолцоог боловсронгуй болгох гэж оруулж өгөх нь зүйтэй гэж бодож байна. Ийм байдлаар оруулж өгвөл энэ зөвхөн өртөг зардлын асуудал биш ерөөсөө үнэ бүрдэлт яаж явагдаж байгаа юм, эрчим хүчний энэ зохицуулах зөвлөл маань хуулинд заагдсан бие даасан хараат бус байдлаа хангаж ажиллаж чадаж байна уу гэсэн энэ асуудлууд бол хөндөгдөнө шүү. Тэр талаас нь эрчим хүчний салбарын үнэ бүрдэлтийн тогтолцоог боловсронгуй болгох, салбарын өртөг зардлыг бууруулах гэсэн ийм чиглэлээр оруулж болох болов уу гэсэн нэг ийм бас нэг зүйл байна. Эцэст нь саяны хэлсэн зүйлүүдийг нэмж оруулаад, энэ тогтоолоо арай өргөн утгатай, илүү бодлоготойгоор ингэж гаргаж болдог юм болов уу гэсэн нэг ийм л одоо ажлын хэсэгт тавих санал, асуулт байна даа.

Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ж.Батсуурь: -С.Дэмбэрэл гишүүний асуултад А.Тлейхан ажлын хэсгийн ахлагч хариулъя.

 УИХ-ын гишүүн А.Тлейхан: -Өрсөлдөөний тухай хуулинд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай асуудал бол С.Дэмбэрэл гишүүн зөв асууж байна л даа. Өнөөдрийн байдлаар эрчим хүчнийхээ хуулиар бол эрчим хүчний  үнэ тарифыг бол ерөөсөө л Эрчим хүчний зохицуулах хороо байгуулдаг дэлхийн жишиг тийм байдаг. Тийм байснаа сүүлд нь Өрсөлдөөний хууль гарахдаа бас заримдаа давхар хянамаар ч юм шиг тийм хоёрдмол ойлголт байгаад байгаа. Тийм учраас тэрийг бол нэг талд болгоё гэсэн байдлаар нь Өрсөлдөөний хуулинд өөрчлөлт оруулахаар бэлдэж байгаа. Ер нь Та бол Эрчим хүчний салбарын өрсөлдөөний тухай ярьж байна. Энэ бол зөв өө. Манайх бол өнөөдөр одоо өрсөлдөх чадвар үнэхээр байхгүй байгаа шүү дээ. 4 станц гээд 500 мгВт-ын цахилгаан станц маань дөнгөж нэг 20 мгВт-тай өрсөлдөнө гэж байхгүй л дээ. Төсөлдөө хэд гэж болгох гэхээрээ 4 дүгээр станцтай өрсөлдөх дараагийн эх үүсвэр гарсан үедээ л бий болно. Энэ маань 22 түвшинд байх болов уу гэж харж байгаа. Тийм учраас цаашдаа бид нар одоо төрийн өмч, дараа нь бүтцийн өөрчлөлт, тэгээд хувьчлал, тэгээд одоо чөлөөт зах зээл өрсөлдөөн гэдэг руугаа бид аяндаа 2020 оны түвшинд орох байх аа гэж ингэж харж байгаа. Сэргээгдэх эрчим хүчний 20 хувь нэмэгдэх асуудал бол бодлого хэвээрээ. Энийг бол хэн ч хөндөхгүй, цаашдаа тэр эрчим хүчин дээр энэ салбар нэмэгдүүлэх бодлого барьж байгаа. Ногоон тариф гэдгийн учир юм бол нөхдүүд тайлбарлах байх. Сая Ц.Нямдорж гишүүн асуусан. Одоо өнөөдрийн барьж байгуулсан салхины ганцхан цахилгаан станцаас болж л бүх юм баларч байгаа бололтой юм ярьдаг юм байна лээ л дээ. Энэ бол үүнтэй хутгалдахгүй юм, тогтолцоо нь жаахан гажуу байгаа түрүүн Д.Зоригт сайд хэллээ.

Тийм учраас бид нар ногоон тарифын системийг тогтоогоод, цаашдаа дэлхийн жишгээр сэргээгдэх эрчим хүчний өөрийнх нь авч явдаг тэр хэмжээгий нь татаасыг нь ч гэдэг юм уу тэр нөхөн олговрыг нь энэнээс олгох нь зүйтэй гэсэн зарчим ярьж байгаа. Цаашдаа бид нар сэргээгдэх эрчим хүчний хуулин дээр ногоон тариф гэдэг тодорхой томьёолол оруулж баталнаа гэсэн ийм одоо бодолтой энд орж ирж байгаа юмаа.

Дараагийн асуудал ногоон тарифтай холбогдолтой тайлбар нэмэх юм бол бусад ажлын хэсгүүд нэмж болно. Өртөг зардал бууруулах гэдгийг бол үнэ бүрдэлт тогтолцоо гэдэг байдлаар нь бас оруулах санал байж болно. Тэр бол одоо заавал эдийн засгийн утгаар хэлж байна, тэгж найруулах нь, найруулж оруулъя.

Энэ тогтоол бол 72 дугаар тогтоолын үргэлжлэл гэж гүйцээх тухай асуудал байгаа учраас үүнийг бол бид нар нэлээн тал талдаа ярьж байж ингэж оруулж байгаа. Энэ дотор бидний одоо өнөөдрийн ярьдаг, салбарынхны ярьдаг бүх томьёолол, саналууд бүгдээрээ ямар нэгэн хэмжээнд багтсан гэж ойлгуулж байгаа энэ ...Засгийн газар хэрэгжүүлнэ. Энэ талаар бас бид нар Ерөнхий сайдтай бас зөвшиж, урьдчилж ярилцаж, санал солилцож, нэгдсэн ойлголттой болсныг хэлэх нь зүйтэй байна аа.

 Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ж.Батсуурь:-С.Дэмбэрэл гишүүн тодруулъя.

 УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -Эрчим хүчний энэ бүтээгдэхүүн чинь өөрөө нийтийн бараа тийм биз дээ. Тэгээд нийтийн бараа гэдэг утгаар нь нэг явах, өөрөөр хэлбэл энэ эрчим хүчний бодлогын одоо бусад нийтийн барааны адилаар энэ үйлдвэрлэх, түгээх, хуваарилах гээд ингээд бүх өртөг нэмэгдэх, өртгийн өртөг бүрдэлтийн бүх гинжин хэлхээн дотор нь асуудлыг л одоо авч тийм ээ ийм иж бүрэн хандлага л гэж би ойлгоод байгаа шүү дээ. Энэ талаасаа, тэр талаас энэ үг, өгүүлбэртээ нэг жаахан засварууд хийгээд явбал зүгээр юм шиг санагдаад байна л даа. Баярлалаа.

Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ж.Батсуурь: -Тодруулсан асуултад Д.Зоригт сайд хариулъя.

Эрчим хүчний сайд Д.Зоригт: -Тогтвортой эрчим хүчийг бүх нийтэд гээд энэ НҮБ-ын одоо уриалга байгаа. 10 жилийн хугацаанд хэрэгжих. Тэгээд энийг бол тэр бас их анхаарч байгаа. Тэгээд манай улсын нэг хүнд оногдож байгаа эрчим хүчний хэрэглээ дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудынхаас бараг дөрөв, тав дахин бага байна. Үр ашиг их муутай байгаа.

Ийм учраас бид нар энэ Төрөөс эрчим хүчний талаар баримтлах бодлогын бичиг баримтын төслийг боловсруулчихсан байгаа. Удахгүй бас Засгийн газраасхэлэлцүүлээд, Их Хуралд өргөн барина. Энэ бичиг баримтанд бол энэ эрчим хүчний тогтвортой эрчим хүч бүх нийтэд гэдэг энэ санаа бол нэлээн их суулгаж өгсөн байгаа. Тэгээд энэ бодлогын бичиг баримтыг Их Хурал дээр хэлэлцэх үед тал талаас нь ярилцъя.