Улсын Их Хурлын чуулганы 2014 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн нэгдсэн хуралдааны тэмдэглэлээс хүргэж байна.
Барьцаалан зээлдэх журмаар зээл олгох үйл ажиллагааны тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцэх үеэр /Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Уянга 2014.11.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -Барьцаалан зээлдэх журмаар зээл олгох үйл ажиллагааны асуудал нь зохицуулалт шаардаж байна уу, үгүй юу гэдэгт үнэндээ шаардаж байгаа. Гэхдээ яг хуулийн зохицуулалт мөн үү, эсвэл үгүй юу гэдгийг бодох л асуудал. Монгол Улсын хэмжээнд нийт бүртгэлтэй 6800, нийслэлийн хэмжээнд 5000, татварын ерөнхий газарт бүртгэлтэй 1080 ломбардууд үйл ажиллагаа явуулж байна, түүнээс 50 хувь нь Улаанбаатар хотод байна. Ломбардын бүтцийн хувьд бүгд аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаатай хамтран явж байна. Өөрөөр хэлбэл аль нэг аж ахуй эрхлэх үйл ажиллагааны хүрээнд багтаж явдаг. Төрөөс тодорхой стандарт гаргасан боловч түүнийг нь мөрддөггүй. Үүнд хоёр шалтгаан байж болно.
Иймэрхүү байдлаар санхүүгийн өдөр тутамын энэ үйл ажиллагаа хүн амын хэрэгцээ шаардлага дээр тулгуурлаж үүсч бий болсон процесс. Хүмүүс үнэт эдлэл, ээмэг бөгж гээд бусад ломбардад тавьж болохуйц зүйлээ тавьж байгаа...Гэхдээ үүнийг цэвэр зах зээлийн гольдрол гээд орхигдуулж болохгүй, цааш нь анхаарах ёстой. Төрөөс гаргасан стандартыг авч үзэж, тэдгээр стандартын шаардлагууд нь бодит амьдралд нийцсэн үү, үгүй юу гэдгийг судлах хэрэгтэй. Мөн Улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас ломбардыг яаж бүртгэх, /хуулийн этгээдийн улсын бүртгэл хөтлөх журам/, институтын хувьд аль байгууллага нь хариуцах юм гэдгийг маш сайн гаргаж ирэх шаардлагатай. Ер нь барьцаалан зээлдэх энэ зах зээл дээр шудрага өрсөлдөөн явж байна уу, үгүй юу?
Түрүүн Г.Уянга гишүүн өөрөө ч хэллээ, эх үүсвэр нь хаанаас явагддаг вэ? Санхүүгийн зах зээл дээрхи барьцаалан зээлдэх үйл ажиллагаа нь үйлчлэгч, үйлчлүүлэгч хоёрын тэгш, зөв харилцааг үүсгэж чадаж байна уу, үгүй юу? Барьцааны эд зүйл түүний дотор үл хөдлөх эд хөрөнгийн барьцаа гэсэн эдгээр зүйлүүд орж ирж байгаа шинэ хуулинд тусгагдаж чадаж байна уу, гэх мэт нарийн нухацтай судлаж, барьцаалан зээлдэх журмаар зээл олгох үйл ажиллагааны тухай хууль гэхээсээ илүү байнгын хорооноос Монгол Улсын Засгийн газарт нарийвчилсан хугацаатай журам боловсруулах даалгавар өгөөд явбал яасан юм бэ, гэсэн бодол байна.
УИХ-ын гишүүн Г.Уянга: -Хэрэгцээ шаардлага бол байгаа, миний хувьд ихэвчлэн /хөдөөний/ банкаар гэхээсээ илүү ломбардаар үйлчлүүлдэг үйлчлүүлэгч, сонгогчдийн гомдол маш их байдаг, Ямар ч байсан зохицуулалт хийх шаардлагатай байна гэдэг нь харагдаж байгаа.
Гэхдээ нэгдүгээрт, санхүүгийн эсвэл аж ахун үйл ажиллагаа юу гэдэг маргаанаас болоод зохицуулалтыг хийхгүй, тийм бололцоо байхгүй байх гэж бодож байна. Ерөнхийдөө аль ч талаасаа нь харахад санхүүгийн үйл ажиллагааа гэдэг нь харагдаад байгаа. Хувцас эсвэл пүүзны барьцаалан зээлдэх үйл ажиллагаатай адилтгах шалтгаан боломж байх гэж бодож байна. Нэгэнт санхүүгийн үйл ажиллагаа ямар нэгэн байдлаар төрийн зохицуулалтанд хуулиар орох шаардлага үүсэх байх гэж бодож байна.
Хоёрдугаарт, Иргэний хууль олон асуудлыг нарийвчлан зохицуулж чадахгүй байгаа. Тухайлбал түрээс, саяхан УИХ-аас хөдлөх болон эдийн бус хөрөнгийг барьцаалахтай холбогдсон үйл ажиллагааны тухай хуулийг оруулж ирж, мөн бид нар хэлэлцэх эсэхийг дэмжээд явуулсан. Энэ бол иргэний хуулийг зохицуулах гэсэн харилцаа, гэхдээ бас асуудлыг нарийвчлан зохицуулж чадахгүй байгаа болохоор хуулийг оруулж ирсэн гэж ойлгож байгаа. Энэ хууль ч мөн энэ агуулгаар орж ирж багаа. Мөн Иргэний хуулийн нэг том дутагдал бол хэт нэг талыг барьсан ийм эрх агшийг хамгаалсан зохицуулалт байгаа нь нууц биш. Амьдралаас, олон жилийн амьдралаас үүдсэн ийм зүйлүүд бий. Зохицуулалт байхгүйн хэрээр сул мөнгө явдаг, мөнгө угаадаг ямар нэг суваг болчихоод байгаа юм шиг. Өөрийн гэсэн энэ том зах зээл дээр монополууд тодорхой хэмжээгээр үүссэн байгаа. /харагдаж байгаа/ Тиймээс гарцаагүй зохицуулат хэрэгтэй. Гэхдээ заавал хууль байх шаардалагагүй гэж үзвэл, процедур / арга хэрэглүүр /нь яаж явдагыг, байнгын хорооны дарга, зөвлөхүүд бас хэлээд өгөх хэрэгтэй.
Үнэхээр С.Дэмбэрэл гишүүний санал болгож байгаа шиг тийм зарчмаар явж болохгүй гэсэн зүйл байхгүй, би заавал хууль болгоно гэж зүтгэхгүй. Эцсийн дүндээ асуудал зохицуулагдаж, иргэд тэндээс хохирохгүй байх, хулгайн эд хөрөнгө дамждаггүй байх, эрүүл зөв харьцаа ломбард дээр явдаг байх л үр дүн чухал байгаа. Би Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга асан Д.Баярсайхан даргатай уулзсан, Иргэний хууль дээр олон жил ажилласан, туршлагатай хуульч юм билээ. Энэ хууль дээр нарийвчлан суухад татгалзах зүйл байхгүй гэсэн. Байнгын хорооноос УИХ-ын тогтоолоор Засгийн газарт үүрэг өгүүлэх боломжтой, би заавал хууль болгоно гэж зүтгэхгүй.
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэлийн ажлын хэсэг
Tweet
