Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны 2014 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдрийн хуралдааны тэмдэглэлээс хүргэж байна. Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэх үеэр
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл “Монгол улсын хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн танилцуулгыг уншив. Тэрээр хэлсэн үгэндээ:
Нэгдүгээрт:- 2000 онд Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын тухай хуулийг баталснаар олон улсын гэрээ, конвенц, Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн биелэлтэд хүний эрхийн чиглэлээр хяналт тавьж, судлан дүгнэх үүрэгтэй үндэсний байгууллага болох Хүний эрхийн Үндэсний Комиссыг 2001 онд байгуулсан. Сүүлийн 14 жилийн турш нэмэлт, өөрчлөлт, ямар нэгэн засваргүйгээр хэрэгжүүлж ирсэн энэхүү хуулийг "НҮБ-ын Парисын зарчмуудаар баталгаажуулсан наад захын зарим хэм хэмжээг хуульчлаагүй” хэмээн олон улсын зүгээс одоог хүртэл шүүмжлэлтэй хандаж ирсэн. Энэ хуулийг ерөнхийд нь “хүний эрхийн үндэсний комиссын өөрийнх нь өнөөдрийн статусыг илүү хараат бус бие даасан байлгах” ялангуяа комиссын үйл ажиллагааны хувьд хараат байлгахад анхаарлаа.
Хуулийн байгууллагын тухай хэд хэдэн тодорхойлтод заалтуудыг нэмж хийж өгсөн.
Хоёрдугаарт: -ХЭҮК-ын чиг үүргүүдийг илүү өргөн, эрх мэдэлтэй болгож, Монголын улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаагаа бүрэн явуулах “институтын бүтэц”-ийг иргэний нийгэм болон бусад холбогдох шинжээчдийг оролцуулсан байдлаар орон тооны бус зөвлөлүүдийг байгуулах замаар бүрэн хэмжээнд үйл ажиллагаагаа явуулах боломжыг нээж өгсөн. Комиссын гишүүнд нэр дэвшигчийг оруулах, батлах, комиссын даргын эрх үүрэг гэдэгт бүгдэд нь нэмэлт зүйл оруулсан.
Комиссын гишүүн болон хууль эрхзүйн байгууллагууд ялангуяа олон улсын ХЭҮК-ын байгууллагуудаас гаргасан Монгол улсын нэгдэн орсон гэрээ конвенцын үзэл санааг энэ хуулинд үг үсгээр нь тусгаж өгсөн. Анх ХЭҮК-ын хууль батлагдсанаас хойш Монгол улс хэд хэдэн гэрээ “конвенц”-д нэгдсэн байдаг. Тийм ч учраас үүнийг бас оруулж өгсөн. Комиссын гишүүдийн үйл ажиллгаааных нь эрх чөлөө хараат бус байдлыг хангах энэ заалтуудыг холбогдох бүлэг заалтууд дээр нэмсэн. Хамгийн гол үзэл санаа нь Үндсэн хуульд заасан хүний эрх, эрх чөлөөний үзэл санааг Монгол улсын хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хуульд хангалттай тусгаж чадаагүй, ерөнхийдөө үндсэн хуулийн зарим заалтуудыг зөрчсөнт заалтууд байна гэсэн талаас нь бодож өөрчлөлт оруулсан.
Хуулиар ХЭҮК, УИХ-тай харилцах харилцааг илүү тодорхой болгосон. Жилдээ нэг тайлан авдаг байсан бол, явцад нь УИХ-аас тайлан мэдээг үзэж байх, заалтууд оруулж өгсөн. Комиссын үйл ажиллагааны тайланг тогтмолжуулах, улиралын хувиартай болгож өгөх, хүний эрхийн төлөв байдлын талаарх илтгэлийг жилээр биш, улиралаар урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог ямар шатанд байгааг цаг хугацаа алдалгүй УИХ-ын холбогдох байнгын хороо, дэд хороонд хэлэлцдэг байлгах энэ зүйлүүдийг оруулж ирсэн.
Хүний эрхийг ноцтойгоор зөрчсөн тохиолдолууд байна. Хамгийн сүүлийн үеийн мэдээгээр Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дэргэдэх судалгааны төвөөс гаргасан судалгааны дүнгээс харахад хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хууль /ХЭҮК/, Монгол улсын эрүүгийн байцаан шийдвэрлэх хууль бусад хуулиудын хоорондын холбоо байхгүй, хүний эрхийг зөрчих, энэ байгууллагууд дээр ихээхэн түгээмэл гарсаар байтал комиссын зүгээс энэ чиглэлээр дорвитой, үр нөлөөтэй арга хэмжээ авах, арга хэрэгсэл эрх зүйн орчин дутмаг байгаа. Хамгийн гол баримталсан зарчим бол хүний эрхийн үндсэн хуульд заасан хүний эрхийн туйлын эрх , аливаа хүний эрхийн асуудал бол дээд эрх байх ёстой, үндсэн хуулийн эрх зүйг дээдлэх зарчим гэсэн заалтаар хүний эрхийн үндсэн үйл ажиллагааг сайжруулах үндэсний хэмжээнд ажилдаг, үр нөлөөтэй арга хэрэгсэлүүдтэй болох гэсэн заалтуудыг хийж өгч, хувиарлаж одоо байгаа хуулийн төслийг санаачлан боловсруулсан хуулийн төсөлтэй харьцуулсан судалгаагаар тодорхой тусгасан гэж тэрээр илтгэлдээ дурдсан.
Үүний дараа гишүүд асуулт асуун, саналаа хэлсэн.
УИХ-ын гишүүн Бурмаа : -Хүний эрх ноцтой зөрчигдсөн үед холбогдох этгээдийг батлан даалтад гарган эрүүдэн шүүхийн эсрэг олон улсын конвенц бусад хуульд заасан хүний эрх чөлөөтэй холбогдсон зүйл заалтад ноцтойгоор зөрчсөн нь тогтоогдсон тохиолдолд холбогдох албан тушаалтанд онцгой шаардалага хүргүүлэнэ, холбогдох албан тушаалтныг томилсон дээд шатны байгууллага, албан тушаалтныг уг албан тушаалаас нэн дариу чөлөөлнө. Тухайн салбарт ажиллах эрхийг 2-4 жилийн хугацаагаар түдгэлзүүлэнэ гэсэн байна. Энэ ноцтой зөрчсөн гэдгийг хэн тогтоох юм бэ?
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -ХЭҮК-ын өөрийнх нь дэргэд ажилдаг, хүний эрхийн, чиглэлээр хүний эрхээр төрөлжсөн экспертүүдийг ажилуулдаг зөвлөлүүд байна Энэ хөндлөнгийн дүгнэлтүүд болон ХЭҮК-ын гишүүний шалгуурыг дагаж орсон “ хүний эрхээр тодорхой мэдлэг, мэргэжил туршлагатай” байх ёстой. Ноцтой зөрчсөн гэдэгт дүгнэлт гаргах ёстой. Өөрөөр хэлбэл мэдээлэл, экспиртизын үндсэн дээр гаргах ёстой. Ерөнхийдөө энэ асуулт цаашид тавигдана. Яагаад гэвэл одоогийн “манай эрүүгийн байцаах болон бусад хууль тогтоомжуудад хүний эрхийн асуудлыг олигтой хамгаалдаг зүйл алга” байна. Хамгийн энгийн жишээ нь “2014 оны байдлаар 939 хэрэг оргон зайлж болзошгүй” гэсэн үндэслэлээр хийгдсэн байна. “Оргон зайлж болзошгүй” гэсэн үндэслэл нь өөрөө хүний эрхийн түгээмэл зарчим, хүний эрх, эрх чөлөөний асуудал байтугай, одоо байгаа ХЭҮК-ын хуулинд тодорхой бус байна. Тиймээс судлаач, эрдэмтэд ХЭҮК-ын хуулиудыг энэ талаас нь бодож өөрчлөх ёстой, зөвхөн Монголчууд бус, НҮБ-ын хүний эрхийн үндэсний хорооны 2009, 2010 оны илтгэл, НҮБ-ын экспертын тайлан илтгэлд эрүүдэн байцаан шийтгэхийн эсрэг чиглэлээр манай улсад тодорхой зөвлөмж өгсөн байдаг, талаас нь оруулсан заалтууд мөн бий.
УИХ-ын гишүүн Ц.Оюунбаатар: -Өнөөгийн нөхцөлд Хүний эрх зөрчигдөж байгаа, зарим талаараа хуучин тогтолцооноос дордож, урт удаан хугацаагаар шоронд хорьдог, эрхийг нь зөрчдөг, хүний эрхийн комисс руу асуудал тавихаар ямар нэгэн шийдэл байхгүй байна.Тухайн үеийн хуулийг хэлэлцэх үед танасаар байгаад ийм нөхцөл байдал үүссэн. Үүнээс улбаалан 2 асуулт тодруулмаар байна.
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -Энэ хууль төдийгүй бусад хуульд сонин заалтууд орж байгаа. /Олон нийтийн хэвлэл мэдээлэл, телевиз, авилгалтай тэмцэх/ Төрийн гурван өндөрлөг гэж хэлээд квотыг /3, 3 –аар / тараадаг. Тухайн үедээ дээд шүүхийн оролцоо байсан. Ерөөсөө ХЭҮК нь бие даасан хараат бус байгууллагын хувьд УИХ-ын үйл ажиллагааг хариуцах ёстой. Тийм учраас комисын гишүүнд нэр дэвшүүлэх хоёрдугаар асуудалд “нэр дэвшигчийн нэрийг ерөнхийлөгч болон УИХ-ын хүний эрхийн дэд хорооны саналыг үндэслэн УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хороо УИХ-д өргөн мэдүүлэнэ” гэж байдаг. Миний хувьд ерөнхийлөгчийн санал гэдэгт эргэлзээтэй байгаа. Үүнийг явцын дунд засч болно. Хамгийн гол нь комиссын гишүүнд нэр дэвшүүлэхдээ ил тод хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр /одоо УИХ-ын зөв практик орж ирсэн/ олон нийтийн, иргэдийн саналыг зайлшгүй авсан байх юм. Үүний үндсэн дээр манай Хууль зүйн байнгын хороо УИХ-д хүний эрхийнхээ дэд хорооны /ХЭДХ/ саналыг хүргүүлж, хүний эрхийн хороо нь зарлалаа явуулах тогтолцоо байна. Одоо бол зарим УИХ-ын байнгын хороодууд ийм практикаар явж байгаа. Энэ талаас нь бодож зааалтад тусгаж оруулсан. Хуучин хуулинд комиссын гишүүнд нэр дэвшигчийн нэрийг “Ерөнхийлөгч, УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хороо, Улсын дээд шүүхийн санал дүгнэлтийг УИХ-ын дарга УИХ-д өргөн мэдүүлэнэ” гэснийг зарчмын зөрүүгүй заалтаас УИХ-ын дээд шүүхийг хассан. Яагаад гэвэл энэ бол Улсын дээд шүүхийн асуудал биш юм. Одоо Шүүхийн тухай хуульд шүүгч баривчлах, захирамж гаргах эрхтэй байгаа хүн. Энэ талаас нь бодсон ч, эхний асуултын хувьд Өнөөдөр хууль зүйн салбарт реформ явж байна. Эрүүгийн салбар, гэмт хэргийн зөрчлийн тухай гээд УИХ-ын гишүүн, Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжины санаачилсан хуулиуд цаашид хэрэгжих байхаа. Тэгэхдээ яг одоогийн нөхцөл байдалд үйлчилж байгаа хуульд судалгаа хийсэн байдлыг харахад жишээ нь “оргон зайлж болзошгүй гэсэн үндэслэлээр 939 буюу нийт цагдан хоригдсон хүмүүсийн 44 хувийг эзлэж байна гэсэн тоо баримт байна. Энэ нь өөрөө их субьектив байгаад өөрөөр хэлбэл тодорхой заагаагүй байна. Альтирнатив бусад арга хэрэгслүүд, төрөл, хэлбэрүүд нь ороогүй байна гэж шинжээчид үзсэн учраас энэ талаас нь бодож боловсруулсан. Жишээлбэл сэжигтэн ялагдагчийг цагдан хорих тухай шүүхийн захирамж 2013 онд 2331, 2014 2144, цагдан хорих хугацаа сунгах тухай захирамж 2013 онд 2265, 2014 онд 1656 тус тус гарсан байна. 160 орчим шүүгч, прокурор өмгөөлөгч нарыг оролцуулсан санал асуулга явуулахад ихэнхи нь энэ зүйлүүдийг өөрчлөх ёстой, процессын явцад хүний эрх зөрчигдөж байна, одоо байгаа энэ прокурор, шүүхийн холбогдолтой хууль тогтоомжууд хэдийгээр “хүний эрхийг дээдлэнэ” гэсэн үндсэн хуулийн зарчим байдаг ч үг үсгийн болон үзэл санааны хувьд сууж өгөөгүй байна. Өөрөөр хэлбэл зөрчил нь зөвхөн “оргон зайлах” гэсэн статистик тоон мэдээллээс үзэхэд харагдаж байна.
УИХ-ын дарга З.Энхболд дарга: -С.Дэмбэрэл гишүүний өргөн барьсан ХЭҮК-ын тухай хуулийн төсөлд засгийн газрын дүгнэлтээс үзэхэд 10 зүйл дээр санал өгсөн байна. Засгийн газар санал өгөхдөө 10 зүйлийг шаардлагагүй, давхардсан, хуучныг нь муутгасан, эсвэл хасах гэсэн санал байна. Нийт 32 зүйлтэй хуулийн 32 зүйлийг бүгдийг нь өөрчилсөн хуулийн төслийг нь нэмэлт, өөрчлөлт оруулах бус шинэчилсэн найруулга гэсэн байдлаар оруулж ирэх нь зүйтэй гэж санал өгчээ. Минйи хувьд С.Дэмбэрэл гишүүний ярьж байгаа нь комиссын үйл ажиллагаатай асуудал биш байна. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн асуудлыг яриад байгаа учраас тэгэхээр би Засгийн газрын саналыг үндэслэн хуулийн төслийг хэлэлцэхгүй байх нь шаардлагагүй гэж үзэж байна. Өөрийн чинь хариулт надад хэрэг ч үгүй, цагийн гарз байх, саналаа өгөөд гарья.
Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин: Би комиссын хуультай холбогдуулан концвецын хоёр зүйлийг ярилцах хэрэгтэй юм байна гэж харлаа. С.Дэмбэрэл гишүүний өргөн барьсан ХЭҮК-ын хуулийн төсөл дээр ямар асуудал хөндөгдсөн вэ гэхээр хүний эрхийн комисс нь өөрөө “Монгол улсын үндсэн хууль болон эрх мэдэл хувиарлах зарчмын хүрээнд аль салбарт харьяалагдаж байгаа, ямар чиг үүрэгтэй байгууллага” юм бэ гэдэгт маш тодорхой хариулт өгөхийг эрмэлзэж байгаа юм. Хүний эрхийн үндэсний комисс гэдэг байгууллага нь парламентийн хяналтыг бие даасан байдлаар мэргэжлийн түвшинд хэрэгжүүлдэг институт гэж харж байгаа бол томилогоо дээрээ дээд шүүх, ерөнхийлөгч гэсэн хууль тогтоогч байгууллагаас гадна байгаа субьектуудын оролцоонд байх ёсгүй. Энэ бол парламент өөрөө засгийг газрыг, парламент өөрөө хүний эрх рүү халдаж болзошгүй байгаа хуулийн байгуулагуудыг хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хүний эрхийн баталгааны асуудал хянах гэж байгаа учраас энэ томилгоо нь парламентийн дотоод асуудал байх ёстой. Парламентийн дотоод асуудал нь өөрөө хүний эрхээр мэргэшсэн энэ чиглэлээр тууштай ажиллаж чадах хүмүүсийг сонгон шалгаруулах замаар торуулж ирээд, парламент өөрөө мандатаа өгөөд, үүний хүрээнд хяналтаа хэрэгжүүлээд, мэдээллээ эргэх холбоогоор УИХ-д оруулж ирж хэлэлцүүлж, хууль тогтоомжоо сайжруулах гэж байгаа бол сайжруулах чиглэлээр, бодлогоо тодорхойлох гэж байгаа бол тодорхой болгох чиглэлээр, засгийн газарт үүрэг даалгавар өгөх гэж байгаа бол үүрэг даалгавар өгөх баримт бичгийн хэмжээнд, хариуцлага тооцох гэж байгаа бол хариуцлагынхаа хэмжээнд асуудлыг оруулж ирдэг байх ёстой гэдэг энэ зарчим руу явах гэж байгаа бол энэ шинэ төлөвлөгөөг дэмжих ёстой.
Анх ХЭҮК байгуулагдахад ”ХЭҮК, НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей уу эсвэл манай дотоод хүсэл эмэлзэлээр байгуулагдаж байгаа юу ” гэдэгт маргаан байсан. Зүүн европын улс орнууд хүний эрхийн үндэсний комисс байгуулахдаа “цэвэр парламентийн хяналтын байгууллага “ байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл институт гэж үзсэн. Манай улсын хувьд гадны техникийн тусламжаар ХЭҮКбайдлаар байгуулаад шийдвэр, дүгнэлтээ НҮБ-руу явуулах учраас ОУБ-ын статусаар байгуулсан. Дотоод механизмдаа эрэг шураг шиг ажиллаж чадахгүй байгаа учраас дотроо хүний эрхийн маш зөрчилтэй байж байдаг. Хүний эрхийн бодлого явахаар Олон улсын хяналт явж байгаа мэт харагддаг. С.Дэмбэрэл гишүүний санаачилсан хоёрдахь концвец нь:
Энэ 2 концвецыг тодорхой болгохын тулд магадгүй УИХ-ын дарга З.Энхболд-ын хэлсэн шиг энэ өөрөө нэмэлт өөрчлөлт, шинэчлсэн найруулгын хувьд томоохон хэмжээний явах хууль байсан байж магадгүй гэж харж байна. ХЭҮК-той асуудлууд нь энэ байгууллага парламентийн хяналтын байгууллага болох талаасаа байна.
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -УИХ-ын дарга З.Энхболдоос ялгаатай нь Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин асуудлын яг мөн чанарыг хэллээ. Одоо байгаа хуулийг уншаад харьцуулсан судалгааг үзэхэд шүдгүй арслан байгаа. Ямар ч эрх байхгүй. Тэгсэн мөртлөө хүний эрхийн энэ хуулиа өөрчлөх дургүй байгаад байна. Тэгээд НҮБ-ын төсөл аваад, жилдээ нэг тайлан явж л байдаг, тэрийг нь уншсан хүн ч байхгүй, гэтэл бодит амьдрал дээр яаж зөрчигдөж байгаа билээ. Дотогшоо чиглэсэн үйл ажиллагааг зөвхөн гурван хүний хүрээнд биш, аймаг орон нутгийн хэмжээнд, хүний эрхийн үндэсний комиссын харьяа олон нийтийн зөвлөлүүдийг байгуулаад, үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагааг нь хангаад өгөх хэрэгтэй байна. Томилгоо дотроосоо байх маш үнэн. Би түрүүн хэлсэн манайх их сонин дүрэмтэй. Ер нь Ерөнхийлөгч, ерөнхий сайд, их хурлын дарга , гээд гурван дарга квот авч яадаг юм бэ? Үндэсний радио телевиз ч ийм л байгаа шүү дээ. Тэрний хүн, энэний хүн гэж ярьцгаадаг шүү дээ. Тийм учраас ХЭҮК дээр хүний эрхийн дэд хороо /ХЭДХ/ нь мэддэг, Хууль зүйн байнгын хороогоороо ордог болмоор байна. Ерөнхийлөгчийн хуулинд хүний эрх гэж байгаа учраас оруулсан. Сүүлийн үе хандлагаас харахад энэ заалтыг хасчиж болно. Хүний эрхийн асуудал чинь статистикаар хэрэг мөрдөх, мөрдөн байцаах, шүүхийн шатанд явагдаад байхад ийм зүйлийг хүлээж авахгүй, тэгээд энэ байгууллага чинь юу хүлээж авах юм бэ?, Үүнийг өөрчлөх ёстой, үндсэн хуулийн 16-р зүйлд “Монгол улсын иргэн төрийн байгууллага албан тушаалтанд гомдлоо өгнө”, гэсэн байдаг. Гэтэл тэр иргэний гомдолыг шийдэхгүй, хүлээж авахгүй гэж байна. Ийм зөрчсөн заалтууд байгаа юм. Ассамблей болгох гээд заалт, заалтууд гол гол хэд зүйлийг хийж өгөөд байгаа юм. Засгийн газрын тайлбарыг тухайн үедээ уншиж үзээд гайхаж байсан, уншиж үзсэн юм уу, үгүй юм уу гэмээр...Тухайн үед хурал дээр Х.Тэмүүжин сайдаас асууж байсан, “ энэ хүнтэй уулзья” гэж. Нэг хүн, эсвэл хэрэг эрхлэх дээр бэлдэж байгаа. Энэ хариуцлагагүй бэлдсэн дээр УИХ-ын дарга З.Энхболд уншаад, миний санал оруулсан төслийг уншаагүй байж, ийм өрөөсгөл дүгнэлт хийж болохгүй шүү дээ. Хүний эрхийг зөрчиж, гишүүний эрх рүү халдаж байна. Ийм байж болохгүй, ялангуяа хууль зүйн байнгын хороо дээр Их хурлын дарга гэдэг утгаараа үгээ ингэж хүнийг гутаасан байдлаар хэлчихээд гарч болохгүй гэж үзэж байна.
УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол: -Нэгдүгээрт: Хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.3, зүйлийн 18-р зүйлийн 18.7 гэсэн хоёр заалтыг асууя гэж бодлоо. ХЭҮК-оос хүн байвал “явуулж байгаа үйл ажиллагаа нь хэр бодитой байж чаддаг вэ” гэж асуумаар байна.
Хоёрдугаарт: Санал бол олон санал байна. 47.2, 49.9 гэсэн хуулиас гадуурхи шүүх байгууллага, шүүх эрх мэдлийн байгууллагын эрхийг хориглох тийм зүйл заалтууд зөрчигдөж байгаа гэж бодож байна уу? Дагалдаж байгаа хуулиуд үндсэн хуулийн агуулгыг өөрчилдөггүй.
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл: -Би өөрөө хуульч биш гэхдээ ХЭҮК-ын тухай хуулийн хүрээнд нилээн судаллаа. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн эрх зүйг дээдлэх зарчмын хувьд энэ нь үндсэн хуулинд заагдсан хүний эрх чөлөө нь туйлын, үүнээс дагалдан гарсан, холбоотой нь дагалдах, хоёрдогч гэдэг талаас нь харахаар зөрчөөгүй. Харин энэ одоогийн байгаа хуульд миний үзэж байгаагаар үндсэн хуулийг зөрчсөн заалтууд байгаа . Өөрөөр хэлбэл түрүүний хэлсэн “Монгол улсын иргэн төрин байгууллага, албан тушаалтанд гомдол гаргах эрхтэй” гэдэгт шийдвэрлүүлэх, шийдвэрлэх үүрэгтэй гэсэн заалтийг зөрчөөд одоогийн байгаа хуулийн 11 дүгээр заалтанд “хүлээж авахгүй” гэсэн байна. Харин ч эсрэгээрээ хүний эрх хамгийн ихээр зөрчигдөж байгаа, хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах шатнуудад хуулийг “сайн болох”-ыг хүлээхээсээ илүү үндсэн хууль түүнтэй хамт гарсан УИХ-ын бусад хууль, Монгол улсын нэгдэж орсон ОУ-ын гэрээ конвецын үзэл санааг хэрэгжүүлэх үүнийг эргүүлж УИХ-д тайлагнаж байдаг институт болгох шаардлагатай учраас өөрийн чинь дурдсан заалтуудтай зөрчилдөхгүй гэж үзэж байна.
Tweet
