2014 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн нэгдсэн хуралдааны тэмдэглэлээс:
Монгол Улсын 2015 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2015 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2015 оны төсвийн тухай, Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2015 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2016-2017 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцэх үеэр
З.Энхболд: С.Дэмбэрэл гишүүн асууя.
59:05 С.Дэмбэрэл: За баярлалаа. Сангийн дэд сайд С.Пүрэвээс зайлшгүй асуух хэдэн асуулт байна. Төсвийг нэг бүрчлэн үзэж байх үеэр 2015 оны Мөнгөний бодлогын баримт бичигт ороод ирлээ. Энэ 2015 оны мөнгөний бодлогын баримт бичигт “2015 онд мөнгөний хатуу бодлого явуулна, Засгийн газар та төлбөрийн тэнцлээ сайжруул, экспортын орлогыг нэмэгдүүл” гэхчилэн Засгийн газарт ийм ийм нөхцөл тавибал инфляцыг 7%-иар барина гэж оруулжээ. Өөрөөр хэлбэл дараа жилийн мөнгөний бодлого “хатуу мөнгөний бодлого” болох юм байна. Эндээс:
Нэгдүгээрт: Төсвийн бодлого, 2015 оны Мөнгөний бодлого хоёрын уялдаа яаж хангагдсан вэ? гэсэн зайлшгүй асуулт гарч ирж байна.
Хоёрдугаарт: Улаанбаатар хотын эдийн засаг, төсвийн талаар маргаан гараад байна. Суурь орлого, зарлага хоёрын зөрүү хэд байсан вэ? Одоо ямар хуулийн дагуу энэ маргаантай асуудал үүсээд байна вэ гэдгийг Сангийн дэд сайд С.Пүрэв та тайлбарлаад, дараа нь бичгээр бас өгнө үү?
Гуравдугаарт: Монгол улсын 2015 оны төсвийн тухай хуулийн төслийн нэгдүгээр хавсралтанд байгаа “Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын 2015 онд хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, хөтөлбөрийн хүрэх үр дүнгийн талаарх чанарын болон тоо хэмжээний үзүүлэлт”-ийг төсвийн ерөнхийлөн захирагч бүрээр нарийвчлан уншаад үзэхэд асар их замбараагүйдэл харагдаж байна. Өөрөөр хэлбэл, бидний батлах гээд байгаа төсвөөр юу хийгээд, ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тайлбарлаж өгнө үү? Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нар энд маш их худлаа байрын тоонууд оруулсан байна. Тодорхой жишээнүүдийг хэлье:
Дөрөвдүгээрт: Эргээд ухаръя. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын төсөвт “Иргэдийн эрүүл аюулгүй амьдрах эрхийг хангасан, байгальд ээлтэй Ногоон хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх” гэж бичсэн байна. Энэ чинь юу гэсэн үг вэ? Үүнийг хэрэгжүүлдэг хүн нь миний зүүн гар талд суудаг шиг санагдаад байх юм. Эсвэл энэ тооны алдаа болов уу, үгийн алдаа юм болов уу? Энэ мэтийн хариуцлагагүй хийсэн асуудлууд их гараад байна. Энэ талаар сангийн яам юу гэж үзэж байна?
Тавдугаарт: Монгол Улсын Ерөнхий Аудиторын газрын дүгнэлт гарсан байна. Ерөнхий сайд аа, 885-ыг чинь “хэрэггүй” гэсэн байна. А.Зангад даргаас асууя. Ямар үндэслэлээр хөгжлийн банкаар хэрэгжих ёстой зүйл хэрэггүй болчихов?...
С.Пүрэв: Мөнгөний бодлого, Улсын төсвийн бодлого хоёр зайлшгүй уялдаж хэрэгждэг. Улсын төсвөөр тодорхой хэмжээний бизнесийн орчинг сайжруулах, экспортыг дэмжих талын зардал гардаггүй. Татварын бодлого бусад бодлогоороо экспортыг дэмжиж урамшуулах, импортыг орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, бизнес эрхлэгчдийг дэмжих чиглэлээр тодорхой бодлогууд явуулдаг. Өнгөрсөн хугацаанд Засгийн газраас экспортын татварыг буруулах, томоохон хөрөнгө оруулагч нарт төлөх импортын зардлыг нь хойшлуулах, мөн зарим жижиг дунд үйлдвэрийн импортын татварыг хөнгөлөх зэрэг олон төрлийн арга хэмжээ авсан. Энэ нь бизнес эрхлэгчдэд томоохон дэмжлэг болж байгаа байх. Дээр нь ноос, ноолуур, арьс ширд улсын төсвөөс татаас өгдөг. Энэ ч эдийн засгийг эрчимжүүлэх, тэтгэх арга хэмжээ болж байна. Мөн төсвийг үндэслэлгүйгээр хэт их төлөхгүй байх чиглэлээр Монгол банк, Сангийн яам уялдаа холбоотой ажилладаг, бодлогоо зохицуулдаг. Ер нь мөнгөний бодлоготой уялдсан хамгийн гол асуудал бол “Төсвийн хэт тэлэлтийг хязгаарлах” асуудал. Энэ асуудал олон улсад ч онолын хувьд байдаг. Бид үүнийг хэрэгжүүлэхдээ, улсын төсөв орлогыг өөрсдийнхөө бололцоонд тааруулан бодитойгоор төлөвлөж байгаа гэж үзэж байна. Харин хөгжлийн банкны шугамаар, төсвөөс гадуур хэрэгжиж байгаа төсөл арга хэмжээний хувьд энэ жилээс, /ирэх жилээс/ улсын төсөвт оруулж тооцох хянах чиглэлийн дагуу , мөн үндэсний аюулгүй байдлын газар, олон улсын байгууллагуудаас өгсөн чиглэлийн дагуу төсөвт оруулж тооцох бодлого баримталж байна. Энэ тохиолдолд, мэдээж хэрэг төсвийн алдагдал бидний тооцож байсан хэмжээнээс өндөр болно. Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулиар тодорхой хязгаар тавьсан. Энэ хязгаар нэмэгдэх байдал үүсэж болзошгүй байна. Улаанбаатар хотын болон орон нутагтай холбоотой суурь зардлын асуудлаар тодорхой мэдээллийг С.Дэмбэрэл гишүүн асуулаа. Төсвийн хуулийн дагуу:
1. Нийслэлийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх зардал /Урсгал болон хөрөнгийн зардал/
2. Нийгмийн асрамж, халамжийн үйл ажиллагаатай холбоотой урсгал зардал
3. Байгаль орчин хамгаалах, нөхөн сэргээхтэй холбоотой урсгал зардал
тус тус үндсэн суурь зардалд ордог.
Хуульд заасан энэ үндэслэлээр нийслэлийн урсгал зардлыг тооцож үзэхэд, 2015 онд 228,5 тэрбум төгрөгийн урсгал зардал гарч байна. Хуучны урсгал зардал 228 болж үлдлээ. Дээр нь урсгал орлогыг хамгийн бага байх хэмжээгээр тооцож үздэг...
З.Энхболд: Хурдан хариулахгүй бол цаг таныг хүлээхгүй. Нэгдүгээр хавсралтын талаар хариул. Ерөнхийлөгчид хуучин Агаарын бохирдлын үндэсний зөвлөл байсан үеийн юмаа хуулаад биччихсэн байна. Тэр хууль өөрчлөгдөж татан буугдаад ерөнхий сайдад ирсэн байгаа. 1.1.2.
Ганцогт: Төсвийн тухай хуульд 22.6-д заасны дагуу төсвийн ерөнхийлөн захирагч бүрээр хэрэгжүүлэх хөтөлбөр үр дүнг төсвийн төсөлтэй хамт өргөн барих ёстой. Энэ хуулийн заалтын дагуу 2015 онд хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, хөтөлбөрийн хүрэх үр дүнгийн талаарх чанарын болон тоо хэмжээний үзүүлэлтийг оруулж ирсэн. Энэ тоо хэмжээг төсвийн ерөнхийлөн захирагч бүр өөрсдөө гаргадаг. Жил бүр төсөв хэлэлцэх үед засгийн газарт хэлэлцэж байгаад оруулж ирдэг.
З.Энхболд : Тэрийг мэднэ. Хавсралтын 1.1.2-т яагаад “Ногоон бодлогыг хэрэгжүүлэх” гээд оруулсан вэ? Өмнөх хуульд тийм байсан. Одоо хууль өөрчлөгдсөн. Мэргэжлийн хяналт гэдэгт “бүгдийн шалгана” гэж хамаагүй тоонууд оруулсан байна. 17.3.1-д 1050 шалгалт хийнэ гэхлээр өдөрт 3 шалгалт хийх болчихоод байна. Ийм зүйлүүдийг л асуугаад байна.
С.Пүрэв: Чанарын хүрэх үр дүнг Сангийн яам нэгтгэж тооцдоггүй. Харин нэгтгэж төсөвтэйгөө хамт оруулж ирэхийг Сангийн яам хариуцдаг. Үр дүнд хүрсэн үү, хүрэх үү гэсэн тооцоог сангийн яам гаргадаггүй.
З.Энхболд: Шударга өрсөлдөөний газрыг өдөр болгон 3 шалгалт хийхийг болж байна гэж үзээд, Ерөнхийлөгчийг Ногоон хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүл гэж оруулаад ирсэн байна шүү дээ. Та нар бол нэгдүгээр хавсралтыг хариуцахгүй гэж байна, тийм үү? Нийлүүлээд хүснэгт болгоод биччихсэн байна. Хууль яаж өөрчлөгдөж байгааг мэдээгүй байна тийм үү? Үүнийг Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга П.Цагаан оруулсан гэсэн үг үү?
Ажлын хэсгээс: Ерөнхийлөгчийн багц байнга буурч байна. Энэ жил ч өмнөх оныхоосоо буурсан. С.Дэмбэрэл гишүүний асууж байгаа зүйлүүд нь манай төсөвт байхгүй. Өөр цас уншаад байх шиг байна.
З.Энхболд: Үгүй. Гишүүдэд тараасан зузаан номын нэгдүгээр хавсралтанд байгаа. С.Дэмбэрэл гишүүн тодруулъя.
С.Дэмбэрэл: Ерөнхийдөө ойлгож байна. Манайхан үнэхээр болохгүй байна гэдгээ л харуулж байна. С.Пүрэв сайдаас асууя. Засгийн газрын баахан Тусгай сангууд байгаа. Өнөөдрийн байдлаар хэчнээн төгрөг хуримтлагдсан вэ? Энэнийг 2015 оны төсөвт яаж, ямар зүйл ангид оруулсан вэ? Монголд байгаа нийт агентлагуудын орлого, зарлагын тооны талаарх мэдээлэл танайд байна уу?
С.Пүрэв: Өнөөдрийн байдлаар төсвийн ерөнхийлөн захирагч болгонд 2-3 тусгай сан байдаг. Нийт дүнгээр 1,6 тэрбум төгрөгийн орлоготой бас нэг их наяд төгрөгийн зарлагатай 30 гаруй тусгай сангууд бий. Засгийн газарт тусгай сангуудыг нэгтгэж янзлах, заримыг нь татан буулгах, заримыг нь шинэчлэн зохион байгуулах хуулийн төсөл боловсрогдоод байна. Энэ асуудлыг удахгүй УИХ-д өргөн барина.
З.Энхболд: Энэ тараагдсан төсвийн номд Тусгай сангууд нэр бүрээрээ дэлгэрэнгүй байгаа байх тийм үү? “885-ын” талаарх асуултанд А.Зангад дарга хариулъя.
А.Зангад: 2.2 дахь заалтын “төсвийн зардал хэмнэх” гэдэг дээр байна уу? Энд Хөгжлийн банкны 955-ийг улсын төсвийн зарлагад оруулж ирсэн дотор төслийн үр ашгаас эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй 309 тэрбум төгрөгийн төсөл, арга хэмжээ хасагдах ёстой. Хэрвээ хөгжлийн банкны 955 орвол, энэ дүнгээс 309 нь хасагдах ёстой гэсэн санал юм.
Дуу бичлэгээс буулгасан: М.Алпи
Хянан засварласан. Л.Алтанхуяг
Tweet
