2014 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн Байгаль орчин хүнс хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хуралдааны тэмдэглэлээс:

            Намрын ургац хураалтын явцын талаар мэдээлэл сонсох үеэр:

С.Дэмбэрэл: Ургацын баланс гэж ярих их дуртай юм байна. Ургацын балансаас гадна хүн хоорондын харилцааны баланс алдагджээ. Эцсийн эцэст, үйлдвэрлэгчид, төр, импортлогчид хоорондын хэвийн харилцаанд бүгдээрээ л хожиж байх ёстой. Энэ харилцаа байхгүй байна. Хамгийн түрүүнд хийх зүйл бол, энэ харилцааг л бий болгох ёстой. Өөрөөр хэлбэл нэгэн нь диктаваа алдаг, нөгөөх нь хүлээн авдаг ийм харьцаа байж болохгүй. Нэгдүгээрт.

2. Хэрэв тэр 550 гэдэг зүйл нь бодит зардалтай таарахгүй, үйлдвэрлэл явуулж байгаа газар тариалангийн компаниудын бодит зардал, хэвийн ашгаас нь үүнийг хангаж чадахгүй байгаа бол энийгээ болих хэрэгтэй. Яг ямар бодит зардалтай юм бэ, тэрэн дээр нь тулгуурласан үнээр нь төр авч байгаа л юм бол тэрүүгээрээ төр авах ёстой.

3. Нэгэнт төр байгаад, дээр нь төр улаан буудай үйлдвэрлэгч хоёрын хоорондын харьцаа үүсчихээд байхад, ийм зөрчил гарсан бол стратегийн бүтээгдэхүүний нийт нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээг бүгдийг нь хамарсан механизм байхгүй байна л гэсэн үг. Тийм учраас УИХ-аас газар тариалангийн практик мэддэг, эдийн засгийг  гадарладаг, улс орнуудын энэ чиглэлийн туршлагыг мэддэг гишүүдээс бүрдсэн ажлын хэсэг, мөн газар тариаланчдын төлөөлөл, төрийн яамны төлөөлөл бусад инфортлогчид, хэрэглэгчдийн төлөөллийг агуулсан дэд хэсэг бүхий ажлын хэсэг байгууллагдаж 30 хоногийн дотор энэ асуудлыг шийдэх ёстой. Цаашдаа яах вэ гэдгээ шийдэх ёстой. Стратеги гэдэг маань энэ шүү дээ. Эцсийн эцэст 3 сая хэрэглэгчийг боломжийн үнэтэй гурил идүүлэхийн төлөө нэг хэсэг хүнийг хохироох төрийн бодлого байж болохгүй. Үүнийг шийддэг арга олон байна. Хамгийн сүүлийн үеийн судалгааг харж байх хэрэгтэй. Хэрэглэгчидтэй ажиллах ёстой. Танай яамны чиг үүрэгт энэ байхгүй юм шиг байна. Хэрэглэгчидтэй ажиллах татаасыг яах вэ, газар тариаланчдыг татварын бодлогоор яаж дэмжих вэ гэсэн энэ бүхнийг иж бүрэн оруулж ирэх хэрэгтэй. Одоо маргааны шийдэл бол яг бодит зардал нь хэд гарсан бэ, түүгээр нь л авах ёстой. Гурилын үйлдвэрүүдэд үндэсний үйлдвэрлэгчдийн ургуулсан улаан буудайгаар гурил хийх сонирхлын механизм нь хаана байна? Тэрний дараа, зах зээлд зарах үед, хэрэглэгчид худалдан авах ямар татаас байх юм бэ? сонирхлын механизм нь юу байх юм бэ? Энэ бүх талаас нь бодож юм ёстой. Тэгэхгүй бол зөрчил арилахгүй. Тийм учраас миний байр суурь нэгэнт стратеги нь гарчихсан юм бол үүнийгээ л хурдхан хийгээд явсан нь дээр. Нэгдүгээрт.

Хоёрдугаарт. Махны талаар дахиад нэг юм хэлье. “Нөөцний мах” гэдгээ одоо боль. Хамгийн сүүлийн үеийн судалгаагаар Монгол Улсын Улаанбаатар хотод нийлүүлж байгаа нийт махны 43%-ыг Монгол Улсын малчин өрхийн 13%-ийг эзэлж байгаа хүмүүс өрхүүд нийлүүлж байгаа. Үлдсэн 44%-ийг Монгол Улсын 500 хүртлэх толгой малтай малчид, өрхүүд нийлүүлж байгаа. Энэ 2 тоог хараад үзэхээр махны зах зээлд мах нөөцлөх шаардлага байна уу? гэсэн асуудал байна. Тэрний оронд махны үнийг чөлөөтэй тавь. Зах зээлд үнийг чөлөөтэй өгсөн үед л асуудал зөвөөр шийдэгдэж байдаг. Мэдээж, стратегийн бүтээгдэхүүний салбараараа энд орох нь зөв. Гэхдээ зөв цагт нь, зөв үед нь, зөв арга хэрэгсэлээр л орох шаардлагатай. Гэхдээ бид зөв цагт нь орохгүй байна, зөв арга  хэрэгсэлээр орохгүй байна, зөв бодлого гаргаж өгөхгүй байна гэсэн үг. Энд яам анхаарал хандуулах ёстой. Хүн амьтанд хариуцлага тооцно гэхээсээ илүү, нэг сарын дотор ажлын хэсэг байгуулаад тодорхой даалгавар өгье. Гишүүд энэ асуудлыг шийд