Хуулийн төслийг Засгийн газрын 2014 оны 1 дүгээр сарын 11-ны өдрийнхуралдаанаар хэлэлцэн дэмжиж, УИХ-д өргөн мэдүүлэсэн болно.
Уг хуулиар иргэн, хуулийн этгээдийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих эрх зүйнүндсийг тодорхойлж, түүнийг хэрэгжүүлэх нийтлэг зарчим, үндэслэл, шалгалт хийхжурам, шалгуулагч этгээдийн эрх ашгийг хамгаалахтай холбогдсон харилцаагзохицуулна.
Хуулийн төсөл нь 51 зүйл бүхий дараах 8 бүлэгтэй:
- Нийтлэг үндэслэл;
- Хяналтын үйл ажиллагаа, эрсдэлийн үнэлгээ, хяналтын хуудас;
- Иргэн, хуулийн этгээдийн аж ахуйн үйл ажиллагаатай холбогдсон эрх, үүрэг;
- Хяналтын байгууллагын чиг үүрэг, улсын байцаагчийн эрх, үүрэг;
- Хяналтын байгууллагуудын үйл ажиллагааны уялдаа;
- Нийтийн аюулгүй байдлын хяналтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааныбайгууллагын чиг үүрэг, удирдлагын тогтолцоо;
- Шалгалт;
- Бусад зүйл.
Хуулийн төсөлд дараах зарчмын шинжтэй асуудлыг тусгасан:
1. УИХ-аас хуулийн төслийн нэр нь батлагдсан хуулийн үзэл баримталд тусгасаннэртэй зөрсөн, хуулийн төслийн нэр хуулийн агуулгатай нийцээгүй, улсын байцаагчийн хариуцлага, ёс зүйг дээшлүүлэх,төслийн боловсруулалтад дахин анхаарах асуудлаар өгсөн чиглэлийн хүрээнд дараах арга хэмжээг хэрэгжүүлж, хуулийн төсөлд зарим зохицуулалтыг нэмж тусгалаа. Үүнд:
а) Хуулийн төслийг нэрийг “Хяналтын тухай хууль” гэж өөрчилж, хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг шинэчлэн боловсруулан батлуулав.
б) Хуулийн төслийн зохицуулалт зөвхөн аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэгчэтгээдийг хянаж шалгахаар ойлгогдож байгаа тул өөрчлөх санал гаргасны дагуу хуулийн зорилт, болон бусад холбогдох зүйл заалтаас “аж ахуйн” гэсэн үгийг хассан болно.
в) Хуулийн төсөлд “хяналтын байгууллага” гэж хуулиар тогтоосон бүрэн эрхийнхээ хүрээнд холбогдох хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу иргэн, хуулийнэтгээдийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих эрх бүхий төрийн байгууллагыг ойлгохоор шинээр нэмж тодорхойлолт орууллаа.
г) Төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн холбоодын үйл ажиллагааг хяналтын үйлажиллагаанд оролцуулах чиглэлээр зарим өөрчлөлтийг оруулсан. Тухайлбал,Хяналтын байгууллага эрсдэлийг тодорхойлох, эрсдэлийн дүн шинжилгээ хийх,эрсдэлийг бууруулах арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлэхдээ мэргэжлийн төрийн бус байгууллага, шинжээч, мэргэжилтнийг оролцуулахаар хуулийн төслийн 9.5-д тусгалаа.
д) Улсын байцаагчийн сахилга, ёс зүйн хариуцлагыг дээшлүүлэх, тодорхойболгох, зөрчсөн тохиолдолд хариуцлага хүлээлгэх, шалгуулагч этгээдийн эрхийгхамгаалах хүрээнд улсын байцаагчийн ёс зүйтэй холбоотой заалтуудыг хуулийнтөслийн 23-т буюу улсын байцаагчийн хориглох зүйлд дараахь байдлаар тусгалаа. Шалгуулагч этгээдийн зардлаар аялах, жуулчлах зэрэг аливаа хэлбэрээр шан харамж авах, шалгуулагч этгээдтэй үгсэн хуйвалдах, ая тал засах, зөрчил, түүний шалтгаан нөхцөл, нотлох баримтыг нуун дарагдуулах, дутагдлыгхаацайлах, нотлох баримтаар тогтоогдоогүй байхад ашиг хонжооолох, хувийн өшхонзон авах зорилгоор шалгуулагч этгээдийг буруутгах, дарамт шахалт үзүүлэх,бусдад давуу байдал олгох, бодит байдалд нийцэхгүй дүгнэлт гаргахыг улсын байцаагчийн үйл ажиллагаанд хориглохоор хуульчилж тусгалаа.
2. Хяналтыг хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий аливаа этгээд /салбарын болон яамныхарьяаллыг үл харгалзан/ аж ахуйн үйл ажиллагаанд тавих хяналт шалгалтыгхэрэгжүүлэхдээ энэ хуульд заасан хяналт шалгалтын үндсэн зарчмыг баримтлахбөгөөд тусгайлсан харилцааг тухайн салбарын хуулиар зохицуулахаар тусгалаа.Ингэснээр төрөөс хэрэгжүүлж буй аливаа хяналтыг ерөнхий нэг стандартын дагуу,эрсдэлд суурилсан зөвлөн туслах зарчмаар хэрэгжүүлэх, төрөөс хэрэгжүүлж буйхяналтуудын уялдаа холбоог хангах эрх зүйн зохицуулалтыг бүрдүүлж байгаагаараа чухал ач холбогдолтой.
3. Төрөөс хэрэгжүүлэх хяналтын чиглэлүүдийг нэрлэн тусгаж, салбарын хуулиаршинэ хяналтын чиглэл бий болгодог байдлыг зогсооно. Ингэснээр аливаа хуулиаршинэ төрлийн хяналтыг бий болгох, энэхүү хуулиас гадуур буюу хуульд заасанерөнхий зарчмаас өөрөөр төрийн аливаа байгууллага, албан тушаалтан хяналтыгхэрэгжүүлэхийг таслан зогсоох бөгөөд шинээр бий болгох хяналтыг зөвхөн энэ хуульд шинээр нэмж тусгах замаар, энэ хуульд нийцсэн зарчмаар хэрэгжүүлэх боломжтой болно.
4. Хүний эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчны аюулгүй байдалтай холбогдсонхяналтуудыг нэгдсэн хяналтын байгууллага хэрэгжүүлэх, бусад хяналтыг холбогдох яам, агентлаг хэрэгжүүлэхээр хуульд тусгалаа.
5. Хяналт, шалгалт, захиргааны хяналт, танадалт судалгаа зэрэг нийтлэг нэртомъёонуудыг олон улсад хэрэглэгддэг агуулга, жишгээр шинээр тодорхойлж,хяналтын үйл ажиллагаануудыг нарийвчлан тогтоож, хяналтын байгууллага, албан тушаалтан зөвлөгөө өгөх замаар хяналтыг хэрэгжүүлэх боломжийг төсөлд тусгалаа. Шалгалт нь улсын төсөвт орлого бүрдүүлэх зорилгогүй бөгөөд хууль тогтоомжийн биелэлтийг хэрхэн хангаж ажиллах талаар шалгуулагч этгээдэд хангалттай мэдээлэл, зөвлөгөө өгсний дараа зөрчил арилаагүй бол захиргааны хариуцлага ногдуулах арга хэмжээг авах зарчмыг төсөлд тусгасан.
6. Хяналтын давхардлыг бууруулах, аж ахуйн үйл ажиллагаанд учруулахдарамтыг багасгах, хяналтыг хяналттай хэрэгжүүлэх зорилгоор нэг жилд тухайн аж ахуйн нэгжид төрийн аливаа байгууллагаас хийх хяналтын үргэлжлэх нийт хугацааг тогтоолоо. Ингэснээр нэг аж ахуйн нэгжид төрийн аливаа байгууллагаас олон чиглэлийн хяналтыг давхардаж болон дараалан хийх, хяналтын нэг байгууллагаас тухайн аж ахуйн нэгжид олон хоногоор үргэлжилсэн, сунжирсан шалгалт хийх зэргийг хязгаарлаж, хяналтыг үр ашигтай, эрсдэлд суурилан төлөвлөх шаардлага хяналтын байгууллагад тавигдана.
7. Хяналт хэрэгжүүлэх эрх бүхий төрийн байгууллагуудын хяналтын үйлажиллагаа, мэдээллийн уялдаа холбоог хангах, хяналтын байгууллагын үйлажиллагааны талаар иргэдийн санал бодлыг танадах, хяналтын байгууллагуудынхяналт шалгалтын төлөвлөгөөг уялдуулан зохицуулах үүднээс Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэргэд Зөвлөл ажиллах ба энэхүү Зөвлөлийг Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга удирдана.
8. Хяналтын байгууллагуудын үйл ажиллагааг зохицуулах, шалгалтыгдавхардуулахгүй байх, нэг шалгуулагч этгээд дээр хийх нийт шалгалтын хугацаагхэтрүүлэхгүй байх, эрсдэлийн үнэлгээ хийхдээ бусад салбарын эрсдэлийн мэдээллийг ашиглах зэрэг зорилгоор хяналтын мэдээллийн нэгдсэн сан байгуулахаар төсөлд тусгалаа. Уг мэдээллийн санг хяналт хэрэгжүүлэгч байгууллагууд үйл ажиллагаандаа ашиглах болон түүнийг бүрдүүлэх үүргийг хүлээнэ. Түүнчлэн хяналтын байгууллага тус бүр хяналтын онцлог, чиглэлээс шалтгаалан өөрийн мэдээллийн сантай байна.
9. Шалгалтыг төлөвлөгөөт, төлөвлөгөөт бус, гүйцэтгэлийн, хил дээрх үзлэгшалгалт гэж ангилан шалгалт тус бүрийг хийх үндэслэл, үргэлжлэх хугацаа, дүгнэх, мэдээлэх асуудлыг нарийвчлан тогтоосон.
10. Шалгалтын үйл ажиллагааны үе шатыг тогтоож, үе шат бүрд хэрэгжүүлэхажиллагаа, ажилбарууд, үргэлжлэх хугацааг нарийвчлан тогтоолоо. Ийнхүү шалгалтын үйл ажиллагаа, ажилбаруудыг нарийвчлан тогтоосноор нэг талаар хяналтыг хэрэгжүүлэгч этгээдийн үйлдэл, үйл ажиллагаа хуульчлагдаж, нөгөө талаар хяналтын үйл ажиллагааг дур зоргоор буюу өөрийн үзэмжээр явуулах байдлыг зогсооно.
11. Шалгуулагч этгээдийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах үүднээсхяналтын үйл ажиллагаа, хяналтыг хэрэгжүүлэгч этгээдийн үйл ажиллагаа, шийдвэрт гомдол гаргах, гомдлыг шийдвэрлэх, хариу өгөх ажиллагаа, хугацааг тухайлсан зарим тохиолдлуудад ялгаатай, нэг бүрчлэн тогтоолоо.
12. Хяналтын үйл ажиллагаатай холбоотой иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, үүрэг,болон хяналтын нэгдсэн байгууллагын үйл ажиллагааны эрх зүйн үндэс, тогтолцоо, улсын байцаагчийн эрх, үүрэг, түүнд хориглох зүйлийг тогтоосон.Нэгдсэн хяналтын байгууллага нь нэгдсэн хяналтын асуудал эрхэлсэн Засгийнгазрын гишүүнээр ахлуулсан Удирдах зөвлөлтэй байх бөгөөд бүрэлдэхүүнд нь Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга, нэгдсэн хяналтын төв байгууллагын дарга, эрүүл мэнд, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, хүрээлэн буй орчин, хөдөлмөр, эдийн засгийн хөгжлийг хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагуудын төлөөлөл,нийслэлийн Засаг дарга,уул уурхай, хөдөө аж ахуй болон үйлчилгээний чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг хуулийн этгээдүүдийн төлөөлөл, хүрээлэн буй орчин, хэрэглэгчдийн иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөлийг тус тус оруулна. Нэгдсэн хяналтын байгууллагын гүйцэтгэх удирдлагыг нэгдсэн хяналтынбайгууллагын дарга хэрэгжүүлэх бөгөөд тухайн дарга нь улсын байцаагчийн эрхийг хэрэгжүүлэхгүй. Нэгдсэн хяналтын төв байгууллагын хяналтын нэгжийн бүтэц салбарын улсын ерөнхий байцаагчаар ахлуулсан хяналтын газруудад хуваагдах бөгөөд орон нутаг дахь нэгдсэн хяналтын байгууллагын хяналтын нэгжид салбарын улсын ахлах байцаагчаар ахлуулсан улсын байцаагчид ажиллана. Энэ хуулийн төслийг боловсруулах хүрээнд Монгол Улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа бүх хуулийг шинжлэн үзэж, эдгээрээс 83 хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах шаардлагатай гэж үзэн холбогдох хуулийн төслүүдийг боловсруулсан болно. Хяналтын тухай хуулийн төсөл болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийгбатлан хэрэгжүүлэхэд улсын төсвөөс нэмэлт хөрөнгө шаардагдахгүй.
Хуулийн төслийг хавсаргав./beta/upload/files/20140305.pdf
Tweet
