2014.05.28-ны өдрийн Төсвийн болон Эдийн засгийн байнгын хорооны хамтарсан хуралдааны тэмдэглэлээс: “БАРАА, АЖИЛ, ҮЙЛЧИЛГЭЭ ХУДАЛДАН АВАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ, ТӨРИЙН БОЛОН ОРОН НУТГИЙН ӨМЧИЙН ХӨРӨНГӨӨР БАРАА, АЖИЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭ ХУДАЛДАН АВАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙГ ХҮЧИНГҮЙ БОЛСОНД ТООЦОХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ” хэлэлцэх үеэр:

С.Дэмбэрэл: Бараа үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн тухай маш их гомдол мэднээ. Би өөрөө Улсын их хурлын гишүүн болоод жил болсоны дараа Улсын Их Хурлын Тамгын газарт захиалга өгч бараа үйлчилгээний хуулийн замын зураг ямар байна вэ гээд авч танилцсан. Түүн дээрээс харахад одоогийн байгаа хуулийн схем нь маш хэцүү. Миний асуух гээд байгаа асуулт маань нэгдүгээрт энэ хуулинд хичнээн процедур байсан бэ, одоо хэд болсон бэ, үүнд зарцуулах хоног нь яг хэд болж байгаа вэ, яагаад ингэж асуугаад байна вэ гэвэл одоогийн хуулийг уншаад үзсэн чинь хууль маань хялбаршсан байна уу, үгүй юу гэдэг дээр эргэлзэх гээд байна. Тендерийн хэлбэр болгон өөрөө дандаа процедур дагуулдаг. Одоогийн хуулинд байгаа нийт процедур багассан тохиолдолд түүнд зарцуулах цаг хугацаа бодитойгоор багасах ёстой, нэгдүгээр асуулт маань энэ. Хоёрдугаарт, бизнес эрхлэгчдийн олон жил ярьж байгаа тендер шударга биш байна, хаалттай байна, ил тод биш байна, хээл хахуулийг дагуулж байна гэх мэт шалтгаанууд энэ шинэ хуулинд яаж хангагдсан бэ?, өөрөөр хэлбэл аливаа зүйлийг тунхаглаад хуулинд зарчмууд оруулж болно. Энэ зарчмуудын маань үзэл санаа нь дараагийн хуудсандаа хуулиндаа шингэсэн байх ёстой. Манай хуулиудын нэг дутагдал болохоор, би их олон хууль дээр сүүлийн үед ажиглаад байна л даа, зарчмуудаа их сайхан гаргаж өгчихөөд цааш нь уншаад явахаар нөгөө зарчмуудын үзэл санаа нь арын хуудсандаа шингээгүй (тусгагдаагүй) байдаг. Жишээ нь, өнөөдрийн энэ хууль дээр хамгийн гол зүйл болох хөндлөнгийн хяналтын механизм гэж байхгүй байна. Хөндлөнгийн хяналт байхгүй бол энэ хууль яаж ч гараад нэмэр байхгүй. Энэ асуудлыг цаашид хэрхэн шийдэх гэж байна вэ? Хуулиндаа тусгаж өгөх юм уу, үгүй юу? Гуравдах асуулт маань, одоо амьдрал дээр бодитоор яригдаад байгаа нэг асуудал байна. Гэрээ гэж байна. Гэрээний агуулгад валютын ханшны эрсдэлийг тооцох механизм нь яаж тусгагдсан бэ? Эцэст нь нэмж асуухад нэг чухал юм байна. Хуулийн төгсгөлд хариуцлага гээд бүтэн хоёр хуудас, 25 шийтгэл, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг бараг нэг их наяд хүргэхээр болсон байна. Манай хуулиудын сүүлийн дутагдал бас үүнтэй холбоотой. Хоёр хуудас дүүрэн бичсэн 25 ширхэг шийтгэлээ болио. Энэ бол арай дэндэж байна. Тэгсэн мөртлөө захиалагчийн эрх үүрэг гэж биччихээд, гүйцэтгэгчийнх нь эрх үүрэг байхгүй. Өөрөөр хэлбэл иргэний хуульд ч байгаа шүү дээ оролцогч талуудын эрх үүргийн тэнцвэрийг хангаагүй хууль ороод ирсэн байнаа Батбаяр сайд аа. Үүнийгээ засахгүй бол болохгүй шүү. Энэ маань асуулт биш санал шүү.

 Н.Батбаяр: Нэгдүгээр асуултын хувьд бид схем зураг хийсэн байгаа. Тэр схем зургаа та бүхэнд тараагаад өгье. Хоёрдахь асуултын хувьд аливаа зүйл маань олон нийтийн хяналт дор орж байж л ил тод болно. Ингэхийн тулд бид бүхэн юу хийсэн бэ гэхлээр шалгарсан болон ер нь шалгаруулалтанд оролцож буй бүх компанийн мэдээллийг нийтэд ил тод болгож байгаагаараа онцлог. Бүх мэдээллийг цахим хэлбэрт оруулна. Өөрөөр хэлбэл манай улс аливаа зарлагдсан тендерт оролцож байгаа компаниудын талаарх мэдээллийн нэгдсэн сантай болж байна гэсэн үг. Дараагийн асуултын хувьд бол хариуцлагын асуудал байх ёстой. Огт байхгүй болгож болохгүй. Гэхдээ би таньтай нэг зүйл дээр санал нэг байна. Хариуцлага хоёр талдаа байх ёстой гэдэг дээр. Тэр талаар санал оруулсан байгаа. Бидний оруулсан зүйлийг хангалтгүй гэж үзэж байгаа бол хуулийг хэлэлцэх явцын дунд нэмж оруулах бол нээлттэй шүү. Валютын ханшны зохицуулалтыг хэрхэн хийх талаараа хуулийн хэлэлцүүлгийн үед бүгдээрээ ярилцья. Хэнд ямар санал байна.

 С.Дэмбэрэл: Нэг зүйлийг тодруулья. Гомдол гаргах эрхгүй, захиалагчийн шийдвэр эцсийнх байна гээд Үндсэн хуулийн заалттай зөрчсөн гомдолтын талаар хэдэн зүйл заалтууд байна. Би хариуцлага байхыг зөвшөөрч байгаа. Хэтэрхий их болсон байна гэж хэлээд байна. Тэгсэн мөртлөө төрийн буюу захиалагчийн эрх үүргийг маш сайн тодорхойлж өгсөн. Нөгөө гол ажил хийж байгаа гүйцэтгэгчийн томъёолол нь байгаа мөртлөө эрх үүрэг байхгүй болчихоод байгаа. Үүнийг л би хэлээд байгаа. Цаашид маш сайн анхаарах хэрэгтэй шүү. Маргаан шийдвэрлэх механизм чинь бас байхгүй байна шүү. Энэ бүхнийг сайн анхаараарай.