2014.04.18-ны өдрийн УИХ-ын чуулганы Нэгдсэн хуралдааны тэмдэглэлээс:

ЗАСГИЙН ГАЗРААС ӨРГӨН МЭДҮҮЛСЭН “ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫН ТУХАЙ БОЛОН АШИГТ МАЛТМАЛЫН ТУХАЙ ХУУЛЬД ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ” ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ.

Сангийн сайд Ч.Улаан: Онцгой албан татварын хуулиар бүх төрлийн согтууруулах ундаа, тамхи, авто бензин, дизелийн түлш, суудлын автомашин болон төлбөрт, таавар, бооцоот тоглоомын үйл ажиллагаанд ашиглагдаж байгаа техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжид ам.доллараар онцгой албан татварын хувь хэмжээг тогтоосон бол ашигт малтмалын тухай хуулиар тусгай зөвшөөрлийн төлбөрийн хэмжээг ам.доллараар тогтоосон байдаг. Өнөөдөр хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулийн дагуу Монгол улсын нутаг дэвсгэрт бүх гүйлгээ үндэсний валют, төгрөгөөр хийгдэх учиртай. Хууль хоорондын уялдааг хангах шаардлага бий болж байна. Сүүлийн жилүүдэд дотоод, гадаад эдийн засгийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан ам.долларын ханшийн өсөлт нэлээд өндөр байна. Энэ нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж ам.доллараар тогтоосон онцгой албан татвар, тусгай зөвшөөрлийн төлбөрийн хэмжээг төгрөгөөр тогтоох зорилгоор Онцгой албан татварын тухай хууль болон Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулан Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэн өргөн барьсан.Энэ хууль гарснаар валютын зохиомол эрэлтийг сааруулахад эерэг нөлөө үзүүлнэ гэж тооцсон. Онцгой албан татвар оногдуулах аргууд, бусад улс орны туршлагыг судлан үзэж онцгой албан татвар, тусгай зөвшөөрлийн төлбөрийг төгрөгөөр тогтмол дүнгээр оногдуулдаг байхаар хуулийн төсөлд тусгасан байгаа. Онцгой албан татварын тухай хууль болон Ашигт малтмалын тухай хуульд ам.доллараар тогтоосон татвар төлбөрийг төгрөгт шилжүүлэн тооцохдоо ирэх жилүүдийн ам.долларын төгрөгтэй харьцах ханш, инфляцын төсөөлөлд үндэслэн төсөвт төвлөрөх орлогын хэмжээг тодорхой хугацаанд бууруулахгүй байх зарчмыг баримталсан. Энэ хууль батлагдсанаар аж ахуйн нэгжүүдийн татварын ачаалал өсөхгүй юм аа. Улмаар аж ахуйн нэгжүүд төсөвт төлөх татварын хэмжээг тооцох, татварын тайлан гаргахад илүү энгийн, хялбар байх нөхцөл бүрдэнэ гэж үзсэн болно. Хуулийн төслийг хэлэлцэн шийдвэрлэж өгөхийг хүсье. 2015 он болон 2016 онуудын эдийн засгийн идэвхжилд орох хөрөнгө оруулалт, төлбөрийн балансд гарах өөрчлөлттэй уялдуулан тооцож үзээд тухайн жилүүдийн ам.долларын ханшийг 1450 байхаар тооцож Эдийн засгийн хөгжлийн яам гаргаж ирсэн байгаа.

С.Дэмбэрэл: Өнөөдөр оруулж ирж байгаа асуудлыг гишүүд бид маш сайн дэмжих ёстой байх гэж бодож байна. Яагаад гэвэл гишүүдийн асууж байгаа асуултын утга нь ханшийн савлагаанаас болж хохирсон компани, аж ахуйн нэгжүүд, үүнээс улбаалаад инфляцийг нэмэгдүүлсэн, ард иргэдийн худалдан авах чадварт нөлөөлснөөс болоод УИХ-ын гишүүд санаа зовоод ханшийн тогтвортой байдлыг хүссэн хүсэл эрмэлзлэл нь асууж байгаа бүх асуултанд илэрч байна.

Тухайн жилүүдийн ам.долларын ханш 1450 байна гэж тооцсон тооцоог сая Ч.Улаан сайд тайлбарлачихлаа. 1450-ын үндэслэлийг миний хувьд сайн ойлголоо. Дараагийн 3 жилийн төсөөлөл, дараагийн жилүүдийн эдийн засгийн ерөнхий байдал, валютын ханшний зах зээлүүдийн хөдөлгөөн зэрэг энэ бүх хүчин зүйлүүдийг харгалзаад 1450 гэсэн ханш оруулж иржээ. Би үүнд ҮНЭМШИЖ байна. Яагаад гэвэл ханшийн зах зээл маань өөрөө хүлээлтэн дээр туулгарладаг учраас дамын хүчин зүйлээр, сая Улаан сайдын хоёр удаа анхааруулж хэлсэн зохиомол гэж нэрлээд байгаа тэр эрэлт маань өөрөө их давамгайлж байгаа тохиолдолд зах зээл дээр байгаа аж ахуйн нэгжүүдэд эерэг хүлээлт бий болгох тун сайн “message”-ыг оруулж ирлээ гэж бодож байна.

Тиймээс ханшийг 1450 байна гэсэн төсөөлөлтэй байгаа юм байна, түүнчлэн хамгийн эхний ээлжинд 1450 гэсэн ханш нь суурь үнэ болж байдаг, ингэснээрээ инфляцид нөлөөлж байдаг, аж ахуйн нэгжүүдэд ханшийн баримжаа өгөх юм байна. Улмаар монгол улсын эдийн засаг дараа жилээс тогтвортой валютын ханштай байхын байна гэсэн талаас нь харж би хүлээж аваад хуулийн төслийг дэмжиж байна.

Их хурлын гишүүддээ хандаад хэлэхэд 1450 гэсэн ханшийг дэмжих хэрэгтэй гэж хэлмээр байна. Бид бүхэн үүний төлөө явах ёстой. Тэгэж баймааж нь эдийн засаг идэвхжинэ, инфляц удирдагдаж болохоос гадна одоо зорилт болгосон байгаа 1 оронтой тоондоо хүрэх боломжтой.

Төрийн хоёр том институци болох Эдийн засгийн хөгжлийн яам болон Сангийн яам нь энэ ханшийн тооцоог хийж оруулж ирж байгаа юм байна. Би үүнд маш их ҮНЭМШИЖ, байна. Тийм учраас энэ тооцоог хэрэгжүүлээд яваасай, дараа жилийнхээ төсөвт тусгаад яваасай гэж бодож байна. Ингэснээрээ аж ахуйн нэгжүүдийн маань үйл ажиллагаа сэргэж, тогтворжиж, идэвхжээсэй гэж бодож байнаа.

Эцэст нь хэлэхэд валютын ханшний зэрэгцээ, тооцооны ханшийг тооцдог практик олон улсад бий. Ханшийн ямар ч дэглэмийн үед, тухайлбал манайх зохицуулалттай өгөх ханшний дэглэмтэй, энэ ханшний үед ч энэ тооцооны ханшийг хийж болно. Түүнээс биш Монгол банк шиг бүх юмыг ханш мэднэ гээд “уян хатан” гэдэг өгүүлбэрээр халхавч хийж, ингэснээрээ өөрийнхөө тавьсан зорилтыг хэрэгжүүлж чадахгүй байгаа байдлыг бид бас хамруулж бодолцох ёстой байх аа. Гишүүдээ дэмжицгээе.