Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар Төрөөс эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлого батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцэх үед:
УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэл:
-
3.6.3 дээр Эрдэс баялгын салбарт ус хэрхэн хэрэглэх тухай байна. Усны бодлого дээр 3R гэж дэлхий нийтээрээ ярьж байгаа. Тэр 3-ыг энэ яамны нөхөд мэдэж байгаа гэж би бодож байна. Энэ “эргэн хэрэглэх, эргүүлж цэвэрлэх, эргүүлж урсгах” гэсэн энэ 3R зарчмыг хэрэгжүүлнэ гэдгийг л оруулах учиртай юм. Газрын гүний болон газрын гадаргын усны харьцаа манай улсад нэлээд өөрчлөгдчихсөн байгаа. Тийм учраас аль нэгийг нь хэрэглэхийг заахаасаа илүү “газрын гүний болон гадаргуугийн усны зохистой харьцааг баримтлан, усны хэрэглээг... “ гэсэн зүйлийг оруулах хэрэгтэй байна. Анх оруулж ирсэн засгийн газрын хувилбар чинь л маш зөв байна. Тэрүүгээрээ л явах хэрэгтэй.
-
Төслийн 3.6.5-ыг өөрчлөх тухайд 1 зүйл тодруулмаар байна. Одоогийн байдал бол нэг хэсэг компаниуд нөхөн сэргээлт хийгээгүй хаячихсан газрууд бий. Үүнийг гадаад дотоодын хөрөнгөөр засуулах гэж оролдож байгааг ойлгож байна. Гэтэл бид урт хугацааны баримт бичиг боловсруулж байгаа шүү. Тэгэхээр ингэж орвол нөхөн сэргээлт хийлгүй үлдээх боломжийг энэ баримт бичгээрээ олгочих гээд байгаа юм шиг болчихоод байна. Одоогийн юмыг засах санааг цаашид урт хугацаанд хэрэгжүүлэх зүйлдээ оруулчихаар таарахгүй шүү дээ. Жишээлбэл, энэ бодлогын баримт бичгийг 2025 онд хүн уншаад, нөхөн сэргээлт хийгдэлгүй орхигдсон хуучин газрыг засаад, өөрийнхийгөө нөхөн сэргээлгүй орхиж болох юм байна гэсэн сэтгэдэл төрөхөөр харагдаад байна. /санал хурааж, найруулгын засвар хийгдэхээр болов./
-
“Төрийн өмчийн оролцоотой уул уурхайн аж ахуйн нэгжийн удирдлага менежментийг сонгон шалгаруулж, сайн засаглалыг хэрэгжүүлэх” гэсэн асуудалд анхааралтай хандмаар байна. Төрийн оролцоотой гэдгийн цаана нь хувийн өмчийн оролцоо бас байгаа. Тэр хувийн компаниудын эрх ашиг үүгээр зөрчигдөөд байна. “Төрийн өмчийн компаниудад” гэж л оруулбал оруул. “Оролцоотой” компаниуд гэвэл 5%, 10%, 30%-ын оролцоотой байж болно. Үлдсэн дийлэнх хувийг гаргаж, эзэмшиж байгаа хувийн компаниудын удирдлагын зарчим нь өөр шүү дээ. Төлөөлөн удирдах зөвлөл, Хувьцаа эзэмшигчдийн хурал зэрэг өөрсдөө шийдвэрлэх зарчмаар ажилладаг, бас л сайн засаглалын нэг хэлбэртэй байгаа шүү дээ. Төр өөрийнхөө өмчийг л мэдэхээс, хувийн өмчийг мэдэх ёсгүй. “Төрийн өмчийн оролцоотой” л гэвэл цаана нь байгаа гадаад дотоодын хувийн өмч байна л гэсэн үг. /санал хурааж, дэмжигдэв/
- Төслийн 3.6.2 –д“Төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгжийн чадвар, хариуцлагыг эдийн засаг, санхүү, ашигт ажиллагааны түвшин, бүтээмж зэрэг голлох үзүүлэлтээр тогтмол хугацаанд дүгнэж, нийтэд мэдээлэх замаар тэдний хариуцлага, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлнэ” гэсэн байна. Энэ арай дэндлээ, та минь. Юу яриад байгаа юм бэ? Энэ огт хамаагүй заалт байна, хас! Бид өмнө нь төр бол лиценз, бүртгэл зэрэг ийм ийм юманд оролцоно, харин ийм ийм зүйлд оролцохгүй гэж тогтаж, баталчихаад, тэрнийгээ зөрчсөн баахан зүйлүүдийг хийлгэх гэж нэмж оруулж ирээд байж болохгүй. Төрийн өмчийн харааны хийдэг ажлыг бичээд, хийгээд байх хэрэггүй. Сайн засаглалд нэгэнт орчихсон зүйлийн нэмж дахин дахин бичих бас хэрэггүй. Хасах хэрэгтэй./дэмжигдэж, үндсэн төслөөс ч бүрмөсөн хасагдав./
- 3.7.5 –д байгаа зүйл бол Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт байгаа “Уул уурхайн салбараас орж ирсэн орлогоор уул уурхайн бус экспортыг дэмжих” гэсэн утгатай заалт тэр утгаараа орж ирсэн байна. Тиймээс үүнийг дэмжих нь зөв. Энэ бол баялгын сангийн тухай асуудал биш. Үүнийг ажлын хэсгийн оруулж ирснээр батлаж санал хураалт явуулъя. /дэмжигдэв./
- 3.6.5-ыг бүрмөсөн хасах санал оруулж байна. /дэмжигдэв./