2013 оны 10-р сарын 28-нд 15:00 цагт “Г” танхимд хуралдсан Эдийн засгийн байнгын хорооны “Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2014 онд баримтлах үндсэн үндсэн чиглэл батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдааны тэмдэглэлээс.

УИХ-ын гишүүн С.Дэмбэрэлийн санал:

-      Энэ бол Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан. Та нар цаг л үрэх гээд байна даа. Яагаад гэвэл, энд юу ч ярьсан төсвийн байнгын хороон дээр очоод л паг болох нь. Тиймээс энэ бол дээд зэргийг буруу практик байна. Өнөөдөр бид төсвийн бодлого гэж оруулж ирчихээд, дотор нь сангийн бодлогыг орхиод яваад байна. Төсвийн бодлого гэдэг маань орлого, зарлага, орлогыг яаж олох вэ, зарлагыг хэрхэн байршуулах вэ зэргийг хуулинд заасан, ялангуяа төсвийн болон төсвийн хариуцлагын тухай хуулинд заасаны дагуу хэрэгжүүлэх явдал юм. Гэтэл сангийн бодлого гэдэг маань, энэ улс төсвөөрөө дамжуулж, эдийн засгийн өсөлтөнд яаж нөлөөлөх вэ, ямар бодлого явуулах вэ гэдгийг тоонууд дээр хийж, ингэснээр бид төсөв гэж хэлэлцэхээсээ илүү сангийн болон мөнгөний бодлого гэж илүү анхаарах ёстой зүйл юм. Одоо бидний хэлэлцэж байгаа мөнгөний бодлогоо Эдийн засгийн байнгын хороо цэвэр хариуцаад явах ёстой. Гэтэл төсөв гэсэн утгаар Ц.Даваасүрэнгийн хариуцсан хороо руу очоод, Ц.Даваасүрэн гуай баахан зүйл хасдаг байж болохгүй. Ингэснээр та бидний яриад байгаа бодлогын асуудал мөнгөн дүнгээрээ тусдаггүй, өөрөөр хэлбэл сангийн бодлого болж ордоггүй учраас ийм болчихоод байна. Иймээс эхлээд Сангийн бодлогоо ярья. Өөрөөр хэлбэл эхлээд төсвийнхөө тоонууд яриад, дээр нь нэмж, энэ төсвийн хэдэн тоогоор дамжиж ямар бодлого хэрэгжих гээд байгаа юм бэ гэдгийгээ яримаар байна. Жишээлбэл, дөнгөж саяхан Засгийн газар экспортыг дэмжих хөтөлбөр баталлаа. 2 сар ч болоогүй байна.  Тэрийг яаж, ямар байдлаар хэрхэн санхүүжүүлэх гэж байгаа юм бэ? Шийдэл нь алга. Сая бас, жижиг дунд үйлдвэрийн баталгааны сангийн тухай асуулаа. 10 тэрбумыг хаанаас гаргаж тавьдаг юм бэ? Хэн ямар тооцоо хийсэн юм бэ? Энэ хэрэгцээг хэн судалсан юм бэ? Миний тооцоолсоноор, хамгийн багадаа энэ санд 30 тэрбум төгрөг хэрэгтэй байна. Тэр яаж явагдах юм бэ? Үүнийг хэн хэлж өгөх ёстой юм бэ? Д.Ганбат, Г.Батхүүгээс гэж асуугаад, Сангийн яамны нэг газрын дарга хариулж байх ёстой юм уу? Бид үүнийг хийж өгөх ёстой. Гэтэл бид болохоор Ц.Даваасүрэнгийн ахалдаг төсвийн байнгын хороотой учраа ололцдоггүй. Ц.Даваасүрэн гуай тэндээ бяцхан битүү ваакум үүсгэчихсэн байна шүү дээ. Тийм учраас сангийн бодлогыг Эдийн засгийн байнгын хороон дээр бодлого талаас нь ярьдаг, төсвийн талаас нь төсвийн байнгын хороон дээр яриад, хоорондоо нэгтгэж, хамтарсан хуралдаан хийж байж энэ Монгол Улсын сангийн бодлого гардаг байх ёстой. Нэгдүгээрт, ингэж өөрчлөх хэрэгтэй.

-       Хоёрдугаарт, одоо бид 2014 оны тухай яриад байна. Энэ тоог ярихаасаа илүү, хэдхэн харьцаа л үзэх ёстой. Төсвийн хариуцлагын тухай хуулинд нэг зарчим байгаа. Аливаа төсвийн төслийн хөрөнгө оруулалтын арга хэмжээ нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай, нийгмийн хувьд ач холбогдолтой байх ёстой гээд биччихсэн байна. Эндээс асуулт гарч байна. Эдийн засгийн үр ашгийг нь аль яам, яаж тооцоолоод УИХ-д оруулж ирж байгаа юм бэ? Өөрөөр хэлбэл, хөрөнгө оруулалтын дотоодын өгөөжийн коэффициентоор эрэмбэлсэн тэр жагсаалтын ард нэг багана нэмээд, тэр багананд нийгмийн ач холбогдол нь бичигдсэн байхаар хийсэн байх хэрэгтэй байна. Өөрөөр хэлбэл төсөв нь эдийн засгын болон нийгмийн үр ашиг нь давхар харагдахуйц 2 баганатайгаар бүх хөрөнгө оруулалтыг жагсаагаад биччихсэн байдлаар УИХ-д орж ирэх учиртай юм. Хуулийн дагуу ийм л байх ёстой. Тэрийг оруулж ирээгүй учраас УИХ-ын гишүүд шийдвэр гаргаж чадахгүй, янз бүрийн тоо яриад байгаа юм. Тиймээс энэ ажлын хэсгээс үүнийг ингэж хий гэж шаардах ёстой. Хуулинд байгаа тэр зарчим хаана байгааг, эдийн засгийн үр ашгаараа эрэмблэгдсэн байдал болон нийгмийн ач холбогдолыг нь харуулсан байдлыг  шаардах хэрэгтэй. Үүнийг УИХ-ын гишүүд өмнөө тавьж байгаад тал талаас нь ярих ёстой. Жишээлбэл, “Энэ обьект эдийн засгийн талаасаа үр ашигтай юм. Гэхдээ нийгмийн ач холбогдлоороо доогуур юм байна. Тийм учраас хөрөнгө оруулалтын хувьд дунд нь тавчихъя.” гэхчилэн шийдвэрлэдэг байх ёстой юм. Хоёрдугаарт.

-      Гуравдугаарт нь, би сангийн яамнаас дахиад асууя. Төсвийн тухай хуулийн 34.1-ыг та нар яг одоо энд, манай ажлын хэсгийнхэнд тайлбарлаж хэл. 3 хувиар нэмэгдэх гэдгийг 2+3 гэж ойлгож байна уу, 2+1 гэж ойлгож байна уу гэдгээ хариулаад өг. Би бол 3 гэдэгт 100% итгэлтэй байна. Яагаад гэвэл та бүхэн, түүний дотор төсвийн байнгын хорооны дарга нь буруу тайлбарлаж, ингэснээрээ төсвийн хариуцлагын болон төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийнхаа эрүүл логикыг алж байдаг юм байна. Энэ байдал чинь олон жил болж байна. За, би Мэндсайханаас асууя. Одоо танай гаргадаг статистикаар жишээлбэл, жил болгоны төсөв дотоодын нийт бүтээгдхүүн төсвийн зардлын харьцаа дандаа 2-оос илүү гарчихсан байна. Тийм биз? Дандаа 2-оос илүү гардаг. Тэгвэл бид 2 гэж баталчихаад 5 – 6, одоо энэ жил 6,8 болгочихсон, ингэж худлаа хуурч явдаг явдлаа хэзээ зогсоох юм бэ? Яах гэж худлаа ярьж 2% гэж баталчихаад, дараа нь 5% болгодог, тэгээд үүнийгээ огт хамаагүй, төсвийн хариуцлагын тухай хуулийн 8-р зүйл буюу энэ улсад гай гамшиг, ган гачиг, онцгой байдал тохиолдсон үед л 5 болон түүнээс дээш байж болно гэсэн тийм зүйл заалтаар аргалж тайлбарладаг байдлаа хэзээ болих юм бэ? Бид төсвийн хариуцлагын тухай ярьж байна. Тэгэхгүй бол, дотоодын нийт бүтээгдхүүн дараа жилийн статистик гарахад төсвийн алдагдал чинь аягүй бол 6% гээд л гараад ирнэ. 2%-а барьж чадаагүй л байх болно. Үүнийг бид яаж зогсоох тухай бид, манай ажлын хэсэг өнөөдөр асуух ёстой. Ингэж байж ажлын хариуцлага сайжирч, “Засгийн газартаа дөрлүүлсэн УИХ” гэдэг хочноосоо салахгүй бол болохгүй. Сайдууд нь хаана байна? Ажил хариуцсан хүмүүс нь хаана байна?  Сангийн бодлого ярих гэж байхад тоо яриад сууж байна. Хэзээ ийм байдлаар ажиллаж байсан юм бэ? Энэ чинь та нар биднийг аргалах гэж оролдож байна шүү дээ. Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулин дээр 4-хөн харьцаа байгаа. Тэр 4 харьцааг би дараа тодруулаад ярина. Тэр харьцаануудыг л надад одоо гаргаад ир. Хасах хоёроос гадна, тэр харьцаанууд л мөрдөгдөж байвал  макро тэнцвэрийн хувьд энэ төсөв болж байна гэсэн үг. Ингэж ерөнхий юмаа ярьчихаад, дараа нь эдийн засгийн үр ашгийнхаа эрэмбэлэгдсэн жагсаалтыг гаргаад ир. Ингэж байж энэ жилийн төсөв чинь арай өөр, хариуцлагатай болно. Тэгээд дараа жилийн гүйцэтгэл статистик дүнгээр гарахад, хэрвээ тодотгол хийсэн бол 2%-аа яг л бариад явж байх ёстой. Тэгэхгүй бол 2% гэж баталчихаад, 5%, 6%, 7% болчихсон явж байдаг ийм ужгирсан, олон жилийн буруу практик үргэлжлээд байж болохгүй. Үүнийг л манай ажлын хэсгийнхэн яг одоо анхаарах хэрэгтэй шүү.

за баярлалаа.