Монгол Улсын Их Хурлын 2013 оны хаврын ээлжит чуулганы 05 дугаар сарын 16-ны өдөр (Пүрэв гараг)-ийн нэгдсэн хуралдааны тэмдэглэлээс

            Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболд ирц, хэлэлцэх асуудлын дарааллыг танилцуулж, хуралдааныг даргалав.    

            Өглөөний хуралдаанд ирвэл зохих 76 гишүүнээс 48 гишүүн ирж, 63.2 хувийн ирцтэйгээр хуралдаан 09 цаг 41 минутад Төрийн ордны Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдааны танхимд эхлэв.

Хоёр. Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай (Шинэчилсэн найруулга), Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Терроризмтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд

            Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн   шинэчилсэн найруулга, дагалдан өргөн баригдсан Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Терроризмтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг эхэлье.

            Хууль санаачлагчийн илтгэлийг Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин танилцуулна. Индэрт урьж байна.

            Х.Тэмүүжин: - Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,

            Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хууль 2006 онд батлагдсан бөгөөд уг хуулиар мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх талаар зохицуулалтыг тусгасан.

            Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй хууль зүйн салбарын цогц бодлогын хүрээнд шударга ёсыг хамгаалах тогтолцооны шинэчлэх хуулиудыг боловсруулж байгаатай холбогдуулан мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох зүй ёсны шаардлага урган гарч байна.

            Монгол Улсад банк, санхүүгийн тогтолцоо хурдацтай хөгжиж, гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэхийн хирээр сүүлийн жилүүдэд зохион байгуулалтын шинжтэй нууц далд аргаар үйлдэгддэг мөнгө угаах гэмт хэргийг үйлдэх арга хэлбэр улам нарийсч үндэстэн дамнасан зохион байгуулалтын шинжтэй болж байна.

            Монгол Улс Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага болон Олон улсын санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллага ФАТФ [The Financial Action Task Force FATF]-ын гишүүн орны хувьд мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх чиглэлээр олон улсын гэрээ, конвенциэр хүлээсэн үүрэг улам өргөн хүрээтэй болж байна.

            НҮБ-ын Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хууль бус эргэлтийн эсрэг конценци, 2005 онд Авлигын эсрэг конвенци, 2008 онд үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэргийн эсрэг конвенци болон санхүүгийн гэмт хэрэгтэй  тэмцэх олон улсын байгууллагын зөвлөмжид тусгагдсан шаардлагад Монгол Улсын мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх эрх зүйн орчин бүрэн нийцээгүй байгаа нь манай улсын банк, санхүүгийн үйл ажиллагаа, мөнгө угаах болон бусад гэмт хэргийн үйлдэлд өртөх эрсдэл хэвээр байгааг харуулж байгаа бөгөөд энэ төрлийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх чиглэлээр олон улсын байгууллагатай цаашид хамтран ажилладаггүй орны тоонд буюу хар жагсаалтад орж болзошгүй байна.

            Иймд мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэх гэмт хэрэгтэй тэмцэх талаарх хяналтын тогтолцоог сайжруулах, төрийн байгууллагуудын үүргийг нарийвчлан тодорхой болгох, нэр томъёог жигдлэх, олон улсын стандартад хэрэгжүүлэх чиглэлээр мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулсан болно.

            Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,

            Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн   шинэчилсэн найруулгын төслийн хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлэж өгнө үү.

            З.Энхболд: - Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Түвдэндорж танилцуулна. Индэрт урьж байна.

            Ш.Түвдэндорж: - Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,

            Монгол Улсын Засгийн газраас 2013 оны 5 дугаар сарын 9-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн өнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга болон түүнийг дагалдсан Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай, Терроризмтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг Хууль зүйн байнгын хороо 2013 оны 5 дугаар сарын 14-ний өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцлээ.

            Байнгын хорооны хуралдаанд хууль санаачлагчийн илтгэлийг Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин танилцуулсан бөгөөд Монгол Улсад банк, санхүүгийн тогтолцоо хурдацтай хөгжиж, гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэхийн хирээр зохион байгуулалттай шинжтэй нууц далд аргаар үйлдэгддэг мөнгө угаах гэмт хэргийг үйлдэх арга хэлбэр улам нарийсч үндэстэн дамнасан зохион байгуулалтын шинжтэй болж байна.

            Монгол Улсад террорист байгууллагад гишүүнээр элсэх явдал болон террорист үйл ажиллагаа болж байгаагүй хэдий ч эдгээртэй аливаа хэлбэрээр холбоотой тохиолдлууд гарахыг үгүйсгэх аргагүй болж байна. Иймд эдгээр төрлийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хяналтын тогтолцоог сайжруулах, түүнчлэн Монгол Улсын олон улсын гэрээнд дотоодын хууль тогтоомжийг нийцүүлэх зорилгоор Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн төсөл болон дагалдах хуулийн төслүүдийг боловсруулжээ.

            Уг хуулийн төслүүдийг хэлэлцэх үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Р.Бурмаа, З.Баянсэлэнгэ, Д.Лүндээжанцан, Ц.Оюунбаатар, Ш.Түвдэндорж нар хуулийн төсөл дэх улс төрд нөлөө бүхий этгээд гэсэн нэр томъёог дэлгэрүүлэх, хүмүүнлигийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хувь хүн, байгууллагын дансаар мөнгө угаавал түүнийг хянах боломжтой эсэх. Энэхүү хуулийг баталснаар олон улсын санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллагаас өгсөн зөвлөмжийг хангаж чадах эсэх. Эдгээр төрлийн гэмт хэргийн манай улс дахь нөхцөл байдлын талаар судалгаа, мэдээллийн талаар болон сэжигтэй гүйлгээний талаар мэдээлэх үүрэгтэй этгээдүүд үүргээ биелүүлэхгүй бол түүнд ногдуулах хариуцлагын асуудлыг хэрхэн зохицуулсан зэрэг асуудлаар асуулт асууж энэхүү хуулийг батлагдсаны дараа гэмт хэргийн тухай, зөрчлын тухай болон холбогдох процессын хуулийг батлах бөгөөд ингэснээр мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх талаарх зөвлөмжүүдийг хангах боломжтой болохыг уг асуудлаар олон улсын санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллагад хэлэлцүүлэхдээ мэдэгдэх нь зүйтэй талаар саналаа илэрхийлсэн болно.

            Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд ээ,

            Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга болон түүнийг дагалдсан Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Терроризмтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэх асуудлаар Хууль зүйн байнгын хорооноос гаргасан санал, дүгнэлтийг хэлэлцэн шийдвэрлэж өгөхийг та бүхнээс хүсье.

            Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

            З.Энхболд: - Хэлэлцэж байгаатай асуудалтай холбогдуулан ажлын хэсэг чуулганы танхимд ирсэн байна. Ж.Баярцэцэг Хууль зүйн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга, Т.Бат-Өлзий Хууль зүйн яамны Эрх зүйн шинэчлэлийн бодлогын газрын дарга, Г.Эрдэнэбаяр Монголбанкны Хуулийн хэлтсийн дарга.

З.Энхболд: - … Гишүүд асуулт асууж хариулт авлаа. Үг хэлэх гишүүд байвал нэрээ өгнө үү. Дэмжсэн 3, эсэргүүцсэн 3, нийт 6 гишүүн үг хэлнэ.

            Одоо бол компьютер л хуваарилна шүү дээ. Одоо нэрээ өгөөд нэмэр бол байхгүй. Ц.Оюунбаатар гишүүн, З.Баянсэлэнгэ гишүүнээр тасаллаа. Гэхдээ тус 3 буюу нийт 6 хүн үг хэлнэ. С.Дэмбэрэл гишүүн үг хэлнэ.

С.Дэмбэрэл: - За баярлалаа. Энэ хуулийн төслийг хараад, тэгээд ер нь бусад улс орнуудын энэ чиглэлийн хууль, тогтоомж энэ мөнгө угаахын талаарх ойлголт, мөнгө угаах аргууд, хэлбэрүүд гэдгийг ингээд харьцуулаад үзэхээр надад юу санагдаад байна вэ гэхээр манай энэ хуульд зөвхөн нэг хэлбэр нь орчихсон, нэг арга нь л орчихсон, харин бусад олон улсад түгээмэл байдаг зүйлүүд нь ороогүй юм шиг санагдаад байх юм. Тэгэхээр энэ бол амьдралаас жаахан тасархайдуу хууль болох байх гэж бодогдоод байна. Энийг цааш цаашдаа анхаарна байх гэж найдаж байна.

            Хоёрдугаарт нь, Санхүүгийн мэдээллийн албыг бие даасан хараат бус гэж тодорхойлчихоод, яг доор нь бүх зүйл Төв банкнаас хараатай, хамааралтай байхаар, цалин нь ч хамааралтай байхаар ингэж хуульчлах гэж байгаа юм байна л даа. Тэгэхээр ямар юмных нь хараат бус бие даасан байдал байх вэ дээ. Тэр байтугай энэ чинь өөрөө сонирхлын зөрчилтэй. Потенциал байдлаар бол Төв банк ч гэсэн энэ мөнгө угаахад оролцож болох ийм зүйлтэй. Тэгэхээр өөрийнхөө нэг объектын харъяалалд санхүүгийн мэдээллийн албанд байна гэхээр жаахан бас амьдралгүй санагдаад байна л даа.

            Түрүүн би хэлсэн зөвхөн банк хоорондын гүйлгээ, банкинд явагдаж байгаа энэ гүйлгээг оруулаад энэ бол нэг арга нь юм байна л даа. Тэгээд нэг хэлбэр нь. Гэтэл сая одоо ингээд хүмүүс энэ бараа, үйлчилгээг худалдан авахыг энэ мөнгө угаахын эсрэг төгс төгөлдөр шийдэл юм шиг яриад байна л даа. Харин ч эсрэгээрээ. Энэ маань өөрөө өнөөдрийн Монголын хууль тогтоомж хэдийгээр e-procurement гэж гараад байгаа ч гэсэн энэ өөрөө тэр мөнгө угаах потенциал буюу боломжит эх үүсвэр, арга болсоор л байгаа шүү дээ. Энэ талаас нь бодож бас энэ хэлбэрүүдийг нь, хэлбэр бүр дээр нь, олон улсад тохиолддог хэлбэр бүр дээр нь хуульд бас нэг тодорхой тодорхой юм заагаад өгчихвөл зүйтэй байх гэсэн саналтай байна. Баярлалаа.

            З.Энхболд: - Дэмжиж үг хэлсэн үү. С.Дэмбэрэл гишүүн дэмжиж үг хэллээ.